Η Αρχαία ακρόπολη Ξυνιάδος βρίσκεται στη θέση Νησί του Τ. Δ. Κορομηλιάς του Δήμου Ξυνιάδος Φθιώτιδος. Η ονομασία της τοποθεσίας οφείλεται στο βραχώδες έξαρμα στο Νότιο τμήμα της αποξηραμένης τώρα λίμνης Ξυνιάδος , έκτασης 367 περίπου στρεμμάτων και υψομέτρου 537 μέτρων, το οποίο πριν την αποξήρανσή της αποτελούσε πράγματι μαζί με τον πλαϊνό λοφίσκο, ένα μικρό σύμπλεγμα νησιών.
Η Ακρόπολη ταυτίζεται κατά πολλούς με την αρχαία πόλη Ξυνία ή Ξυνίαι ή και Ξυνιάδαι, κατ'; άλλους δε λόγω της μικρής της έκτασης πιστεύεται ότι αποτελούσε την κατοικία των βασιλέων και το οχυρωμένο καταφύγιο των Αρχόντων και των πολιτών σε περιόδους πολέμων, αλλά η πόλη βρισκόταν σε άλλο σημείο εκτός της λίμνης.
Κατά μια εκδοχή οφείλει το όνομά της στην αρχαϊκή λέξη «Ξοινή» δηλαδή κοινή καθώς η λίμνη βρισκόταν στο μεταίχμιο μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας.
Η λίμνη που βρισκόταν σε ρηγματώδη λεκάνη στην Όθρη ήταν μεγάλη αλλά χωρίς βάθος (6,5 χιλιόμετρα διάμετρο, 5,30 μ. ο. βάθους) όμως λόγω του πλήθους των ψαριών που φιλοξενούσε, παρείχε τροφή στους κατοίκους των Ξυνιών αλλά και όλης της γύρω περιοχής.
Η Ακρόπολη φέρεται ως κτίσμα του 4ου αι. π.Χ. αρχαιολογικά όμως ευρήματα της περιοχής, όπως χάλκινη σμίλη και μια αιχμή δόρατος, μυκηναϊκής εποχής, πτηνόμορφος ασκός αλλά και ξίφος με μακριά λεπίδα κρητικής προέλευσης, αποδεικνύουν την κατοίκησή της πολύ νωρίτερα αλλά και την εξάπλωση του μυκηναϊκού πολιτισμού και την άμεση σχέση του με την περιοχή.
Η Αχαΐα Φθιώτιδα ήταν μέρος του μυκηναϊκού κόσμου από το 1400 π.Χ. πιθανώς δε και η κοιτίδα των Αχαιών.
Η τοποθεσία κατά τους αρχαίους χρόνους δεν ήταν υγιεινή ήταν όμως εξαιρετικά οχυρή καθώς περιβάλλονταν από το νερό της λίμνης, το βάλτο και το βραχώδες τοπίο του νησιού. Το αρχαίο Ελληνικό τείχος ήταν κτισμένο με την έμπλεκτο τεχνική πάχους δύο μέτρων, είχε περιφέρεια 940 περίπου μέτρα και ισχυροποιούταν από επτά πύργους καθώς και έναν εντός της Ακροπόλεως.
Σήμερα διακρίνονται οι αρχαίες οχυρώσεις αλλά και οι παρεμβάσεις που έγιναν κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
Κατά το Λίβιο η πόλη βρισκόταν στο σύνορο των Θεσσαλών με τους Αινιάνες Αχαιούς (νέμος Αινναίον - βοσκοτόπι των Αινιάνων).
Πιθανότατα η ακμή της διακόπηκε κατά την κατάληψή της πόλης από τους Αιτωλούς πριν το 193 π.Χ. και ξανακατοικήθηκε συστηματικά κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και ως το Μεσαίωνα που αποτελούσε κατοικία του Φεουδάρχη της περιοχής.
ΚΑΡΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ