Ένα πολύτιμο εργαλείο αποκτούν στα χέρια τους οι Αρχές διαμόρφωσης κανονισμών αντισεισμικής προστασίας, όπως αυτοί που αφορούν στη λειτουργία ευαίσθητων βιομηχανικών εγκαταστάσεων (πχ πυρηνικά εργοστάσια).
Πρόκειται για τους πρώτους χάρτες αποτύπωσης του σεισμικού κινδύνου στην Ευρώπη που συντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος Share (Seismic Hazard Harmonization in Europe).
Η γεωγραφία της σεισμικότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι γνωστή σε γενικές γραμμές: οφείλεται στη σύγκρουση της αφρικανικής με την ευρασιατική τεκτονική πλάκα.
Οι περιοχές με τον υψηλότερο σεισμικό κίνδυνο είναι η χώρα μας, η Ελλάδα και η γειτονική Τουρκία με την Ιταλία και τη Ρουμανία να ακολουθούν.
“Δεν βρισκόμαστε παρά στην αρχή της διαδικασίας κατανόησης
του τρόπου λειτουργίας των σεισμικών ρηγμάτων” παραδέχεται μιλώντας στον
Le Monde, o Φαμπρίς Κοτόν, καθηγητής σεισμολογίας στο Πανεπιστήμιο Joseph-Fourier (Grenoble-I).
Η αξιολόγηση του “σεισμικού τοπίου” βασίζεται κατά τις πρόσφατες δεκαετίες στις μετρήσεις επίγειων και υποθαλάσσιων οργάνων ή και δορυφορικών παρατηρήσεων που καταγράφουν τις αλλοιώσεις του φλοιού της Γης.
Για τις παλαιότερες περιόδους, οι επιστήμονες επαφίονται -ελλείψει άλλων- στα ιστορικά αρχεία της τελευταίας χιλιετίας.
Από εκεί γνωρίζουμε άλλωστε για τον σεισμό του 1356
στη Βασιλεία της Ελβετίας που κατέστρεψε μια τεράστια περιοχή στη
σημερινή Ελβετία, Γαλλία και Γερμανία. Ή ακόμα για εκείνον της
Λισσαβώνας στην Πορτογαλία το 1755 με 50.000 έως 100.000 νεκρούς.
Ο ερευνητής κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ένταση των σεισμών που ενδέχεται να εκδηλωθούν στο μέλλον.
Τραγικό παράδειγμα αποτελεί ο σεισμός έντασης 9 Ρίχτερ στην ανατολική Ιαπωνία
το Μάρτιο του 2011 που είχε ως συνέπεια να εκδηλωθεί τσουνάμι, να
χάσουν τη ζωή τους 19.000 άνθρωποι και να καταστραφεί η πυρηνική μονάδα
Νταΐτσι της Φουκουσίμα με ανυπολόγιστες
περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Ο σεισμός αυτός
έλαβε χώρα σε μια περιοχή που ιστορικά δεν έδινε σεισμούς πάνω από 7,3
Ρίχτερ.
Ο Γάλλος σεισμολόγος προσθέτει ότι “τα ρήγματα που δεν έχουν εκτονωθεί θα δώσουν μελλοντικά σεισμούς πρωτοφανούς έντασης χωρίς ιστορικό προηγούμενο”.
Για αυτό το λόγο απαιτείται αναθεώρηση του σεισμικού τοπίου,
καθώς η διαμόρφωση κανονισμών ασφαλείας για πυρηνικά εργοστάσια,
υδροηλεκτρικά φράγματα ή επικίνδυνες χημικές βιομηχανίες με γνώμονα την ιστορική εμπειρία πιθανότατα δεν επαρκεί.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, ο χάρτης που δημοσιεύει ο Le Monde απεικονίζει με βαθύ κόκκινο χρώμα
ως περιοχές υψηλής επικινδυνότητας που μπορούν να δώσουν σεισμούς έως 9
Ρίχτερ την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Σάμος, τη Μυτιλήνη, την Πάτρα, την
Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο, την Ήπειρος αλλά και μεγάλο τμήμα του Κορινθιακού
κόλπου.
Μιλώντας στην Ημερησία, ο σεισμολόγος Ευθύμιος Λέκκας σχολίασε το δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας και είπε πως δεν συμφωνεί απόλυτα με το ρεπορτάζ του Le Monde, αλλά παράλληλα προσέθεσε πως το ενδεχόμενο ενός μεγάλου σεισμού δεν μπορεί να αποκλειστεί σε καμία περίπτωση.
«Πρόκειται για μια σοβαρή επιστημονική προσέγγιση που φυσικά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε, αλλά ούτε και να ασπαστούμε πλήρως» ανέφερε ο ίδιος χαρακτηριστικά.
«Προσωπικά δεν πιστεύω ότι υπάρχει περίπτωση να σημειωθεί σεισμός της τάξης των 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στη χώρα μας.
Στην Ιαπωνία όπου σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός της Φουκουσίμα, το
ρήγμα ήταν μεγέθους 300 χιλιομέτρων, ενώ στην Ελλάδα οι τεκτονικές δομές
είναι πολύ μικρότερες. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δε μπορεί να πει με πλήρη
βεβαιότητα τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Ο χρόνος θα δείξει».
—Η χαρτογράφηση των σεισμών
Οι επιστήμονες επισκόπησαν παλαιά ιστορικά δεδομένα και τις καταγραφές της τελευταίας τριακονταετίας.
Αναθεώρησαν δε προς τα πάνω το μέγεθος των μέγιστων πιθανών σεισμών στο
μέλλον κατά 0,5 έως 1 βαθμό στην κλίμακα Ρίχτερ, που ισοδυναμεί με την
έκλυση περισσότερης ενέργειας κατά 32 φορές.
Διαμόρφωσαν έτσι καινούργια μοντέλα πρόβλεψης
των σεισμικών δονήσεων προσαρμοσμένα στην ευρωπαϊκή γεωμορφολογία,
έχοντας ενσωματώσει τον παράγοντα αβεβαιότητα. Με βάση τα παραπάνω έγινε
η χαρτογράφηση του σεισμικού κινδύνου στην Ευρώπη.
Η χαρτογράφηση αυτή προβλέπει για παράδειγμα το επίπεδο της
δόνησης στο οποίο θα μπορούσε υποβληθεί η αντοχή ενός κτηρίου τα
επόμενα 50 χρόνια με πιθανότητα 10% ή με πιθανότητα 5% τα επόμενα 500 χρόνια.
Δηλαδή για χρονικές κλίμακες που καλύπτουν το χρόνο ζωής κτηρίων και
βιομηχανικών εγκαταστάσεων με απώτερο στόχο την βελτίωση των μελλοντικών
κανόνων αντισεισμικής προστασίας.