“Γέροντας Παστίτσιος” και ελευθερία του λόγου
Ναπολέων Λιναρδάτος
Μετά
την ανακοίνωση της απαράδεκτης απόφασης για τον “Γέροντα Παστίτσιο”
περίμενα τις πρώτες αναφορές στο Ιράν. Αυτά τα 2 ή 3 δευτερόλεπτα θα
φάνηκαν ως μια αιωνιότητα για αυτούς που εναγωνίως περιμένουν τις
πεφωτισμένες συνειδήσεις αυτού του τόπου να εκφράσουν τον αποτροπιασμό
τους για την δικαστική απόφαση.
Αυτό που μου κάνει εντύπωση όλα
αυτά τα χρόνια είναι η εμμονή στο Ιράν, ενώ υπάρχουν πάμπολλα
παραδείγματα λογοκρισίας στην δική μας ήπειρο. Για παράδειγμα υπάρχει η
περίπτωση της Elisabeth Sabaditsch-Wolff που καταδικάστηκε από
δικαστήριο της Αυστρίας για το έγκλημα της δυσφήμισης των διδασκαλιών
μια αναγνωρισμένης θρησκείας. Όπως είχα γράψει τον καιρό της δίκης: Στην
υπόθεση επειδή το δικαστήριο δεν μπορούσε να βρει στοιχεία ενοχής περί
ρητορικής μίσους για την Wolff στο τέλος η δικαστής πρόσθεσε την
κατηγορία της δυσφήμισης των διδασκαλιών μιας αναγνωρισμένης από το
κράτος θρησκείας. Εδώ να σημειώσουμε ότι η δυσφήμιση προήλθε όταν η
Wolff απλά ανέφερε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και στις παρουσιάσεις
της διάβασε από βιβλία και πηγές της συγκεκριμένης θρησκείας. Ούτε το
δικαστήριο, ούτε και ο εισαγγελέας την κατηγόρησαν ότι οτιδήποτε είχε
πει ήταν αναληθές.
Υπάρχει και η περίπτωση των Άγγλων πολιτών
που έγραψαν αρνητικά σχόλια για το Ισλάμ στο Facebook και το Twitter
μετά την δολοφονία πεζοναύτη από ισλαμιστές στο Λονδίνο. Τότε η
αστυνομία εισέβαλε σε διαμερίσματα τα άγρια ξημερώματα για να κάνει
συλλήψεις για έκφραση απαγορευμένων σκέψεων. Ή, πάρτε το πιο πρόσφατο
παράδειγμα της «ιρανικής καταγωγής εικαστικού από τη Δανία [που]
καταδικάστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Κοπεγχάγης για δηλώσεις που
έκανε κατά των μουσουλμάνων ανδρών. Η Firoozeh Bazrafkan χρεώθηκε με
ρατσισμό, επειδή σε σχόλιο της στην εφημερίδα Jyllands-Posten το
Δεκέμβριο του 2011, ανέφερε ότι ήταν «πολύ πεπεισμένη ότι οι
μουσουλμάνοι άνδρες σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν το Ισλάμ για να
δικαιολογήσουν τη βία τους κατά των γυναικών και των παιδιών”. «Αυτό
είναι, κατά την άποψή μου, το αποτέλεσμα ενός ελαττωματικού και
απάνθρωπου πολιτισμού και μιας απάνθρωπης θρησκείας, της οποίας το
βιβλίο, το Κοράνι, είναι πιο ανήθικο, λυπηρό και τρελό από το συνδυασμό
των ιερών βιβλίων των δύο άλλων παγκόσμιων θρησκειών "» (Lifo, 11/2013)
Αντί
να λέμε «γίναμε Ιράν» γιατί δεν λέμε γίναμε Δανία, ή Αγγλία ή Αυστρία;
Αν υπάρχει μια ήπειρος όπου οι νόμοι λογοκρισίας πολλαπλασιάζονται χρόνο
με το χρόνο αυτή είναι η Ευρώπη. Στην περίπτωση του “Γέροντα
Παστίτσιου” η μήνυση έγινε από τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής Χρήστο
Παππά. Αυτό ήταν φυσικό αφού ο κ. Παππάς ως φασίστας θεωρεί ότι το
κράτος πρέπει να τιμωρεί απόψεις που ίδιος θεωρεί απαράδεκτες. Ο
“Γέροντας Παστίτσιος” είχε την συμπαράσταση της αριστεράς που πιστεύει
ότι οι πολίτες πρέπει να έχουν το δικαίωμα να σατιρίζουν ότι η αριστερά
θεωρεί άξιο σάτιρας - αλλά όχι οτιδήποτε
άλλο. Φασίστες και
αριστεροί πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να λογοκρίνουν απόψεις που δεν
τους είναι αρεστές. Τίποτα καινούργιο εδώ.
Το πρόβλημα είναι με
τους εν Ελλάδι “φιλελεύθερους”. Η βασική αρχή του φιλελευθερισμού είναι
ότι ο συμπολίτης σου δεν είναι ιδιοκτησία σου. Έτσι μεταξύ άλλων
δικαιωμάτων, μπορεί κάποιος να έχει και απόψεις τις οποίες εσύ κρίνεις
ως απεχθείς, γελοίες, λανθασμένες και επικίνδυνες. Λαμβάνοντας υπ΄όψιν
τα παραπάνω, είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος πως για ορισμένες
υποθέσεις λογοκρισίας οι Έλληνες φιλελεύθεροι αγρίως εξεγείρονται, ενώ
για άλλες απλά σιωπούν. Τι είναι αυτό που από τη μια επιβάλει δεκάδες
αναρτήσεις, σχόλια και άρθρα για την περίπτωση Παστίτσιου, αλλά από την
άλλη η «άκρα του τάφου σιωπή» για την περίπτωση του “αντιρατσιστικού”
νόμου λογοκρισίας;
Από την επανάσταση και μετά το ελληνικό
έθνος πάσχει από δύο δεινά. Το πρώτο είναι ότι μπορεί μόνο να
αντιγράφει. Το δεύτερο είναι ότι μπορεί να κάνει μόνο κακές αντιγραφές.
Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση του φιλελευθερισμού. Έτσι στην Ελλάδα
έχει επικρατήσει μια νηπιακή αντίληψη για το τι επιτάσσει αυτή η
ιδεολογία. Κάτι σαν φτωχοί Βαλκάνιοι ιθαγενείς, οι εγχώριοι
φιλελεύθεροι, καταλαβαίνουν τον φιλελευθερισμό και γενικότερα αυτό που
λέμε Ευρώπη μέσα από κάποιες προσωπικότητες που είναι σε θέσεις εξουσίας
ή επιρροής. Είναι μια ας πούμε πρωτόγονη κατανόηση της πολιτικής μέσα
από πρόσωπα και όχι ως αξιολόγηση αρχών, αξιών και θεσμών. Έτσι ο
φιλελευθερισμός δεν είναι μια ιδεολογία με συγκεκριμένες αρχές και
αξίες, αλλά είναι ότι λέει ο Όλι Ρεν. Ευρώπη δεν είναι η ιστορία και οι
παραδόσεις που δημιούργησαν έναν πολιτισμό ελευθερίας, αλλά είναι το
γραφειοκρατικό υπερκράτος των Βρυξελλών.
Μακάρι κάποτε να
χάσουμε αυτή την ψύχωση του Βαλκάνιου ιθαγενή και να αρχίσουμε να
βλέπουμε τους άλλους στις κανονικές, ανθρώπινες τους διαστάσεις. Ίσως
τότε, και αποκτώντας περισσότερη ωριμότητα, να αρχίσουμε να
συνειδητοποιούμε την αξία και την αναγκαιότητα αρχών όπως το: ο
συμπολίτης σου δεν είναι ιδιοκτησία σου.