Η μαύρη σοκολάτα περιέχει κακάο, βούτυρο κακάο και λίγη
ζάχαρη. Το κακάο προέρχεται από τους καρπούς του δέντρου Theobroma cacao
(στα ελληνικά «τροφή των θεών»), γνωστό ως κακαόδεντρο. Οι καρποί του,
κατόπιν ειδικής επεξεργασίας, δίνουν τη σκόνη κακάο και το βούτυρο
κακάο. Ανάλογα με την επεξεργασία, το ποσοστό του κακάο μπορεί να
ελαττωθεί σημαντικά. Έτσι, έχουμε τη σοκολάτα υψηλής (70-85%), μέτριας
(60-69%) και μικρής (45-59%) περιεκτικότητας σε κακάο. Όσο μεγαλύτερη
είναι η περιεκτικότητα μιας σοκολάτας σε κακάο, τόσο πιο πικρή γεύση
αποκτά.
Πώς ωφελεί την υγεία μας
Αντιοξειδωτικός πλούτος
Αποτελεί μία από τις καλύτερες πηγές αντιοξειδωτικών στον πλανήτη. Μάλιστα, οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει, όπως οι πολυφαινόλες, οι φλαβονόλες και οι κατεχίνες, υπερέχουν ποσοτικά σε σχέση με τα περισσότερα τρόφιμα. Σύμφωνα με μελέτη, το κακάο και η μαύρη σοκολάτα παρέχουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση ακόμη και από τα μούρα, που θεωρούνται κατεξοχήν αντιοξειδωτική τροφή.
Τριπλή δράση για την καρδιά
* Τα συστατικά της μαύρης σοκολάτας φαίνεται ότι προστατεύουν από την οξείδωση της LDL χοληστερίνης, που αποτελεί βασικό παράγοντα δημιουργίας της αθηρωματικής πλάκας. Αποτέλεσμα αυτής της προστατευτικής δράσης είναι η ελαττωμένη εναπόθεση χοληστερίνης στις αρτηρίες, με ευχάριστο επακόλουθο τον χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου μακροπρόθεσμα. Η μαύρη σοκολάτα, που περιέχει κακάο πλούσιο σε φλαβονόλες, φαίνεται πως έχει ευεργετική δράση συνολικά στο λιπιδαιμικό προφίλ, ελαττώνοντας την «κακή» LDL και αυξάνοντας την «καλή» HDL χοληστερίνη.
* Οι φλαβονόλες φαίνεται πως ασκούν διεγερτική επίδραση στο ενδοθήλιο των αρτηριών. Μελέτες δείχνουν ότι η μαύρη σοκολάτα μπορεί να βελτιώσει τη ροή του αίματος και να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Βέβαια, τα αποτελέσματα είναι συνήθως ήπια.
* Επιπλέον, φαίνεται ότι μπορεί να περιορίσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, που αποτελεί κοινό παράγοντα κινδύνου για πολλές ασθένειες, όπως η καρδιοπάθεια και ο διαβήτης.
Για του λόγου το αληθές: Πλήθος μακροπρόθεσμων επιδημιολογικών μελετών παρατήρησης δείχνουν δραστική μείωση του κινδύνου καρδιοπαθειών από την κατανάλωση μαύρης σοκολάτας. Σε μια πρόσφατη μελέτη με 470 ηλικιωμένους άνδρες, το κακάο βρέθηκε να μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου κατά το εντυπωσιακό ποσοστό 50% σε διάστημα 15 ετών. Σε άλλη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση σοκολάτας δύο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μείωσε κατά 32% τον κίνδυνο ασβέστωσης (αποτιτάνωσης) των αρτηριών και συνεπώς περιόριζε την πιθανότητα εμφράγματος. Εντυπωσιακά επίσης είναι και τα ευρήματα έρευνας που έγινε σε 5.000 άτομα ηλικίας 25-93 ετών, σύμφωνα με τα οποία η κατανάλωση μαύρης σοκολάτας πάνω από 5 φορές την εβδομάδα μείωνε τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου κατά 57%!
Βελτίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας
Η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη, που περιέχονται στο κακάο, διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (έτσι πιθανόν εξηγείται η φήμη του ως αφροδισιακού), ενώ θεωρούνται «κλειδί» για τη γρήγορη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Πιστεύεται, επίσης, ότι η μαύρη σοκολάτα μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, ενός βασικού νευροδιαβιβαστή με ηρεμιστική και χαλαρωτική δράση. Τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι συνήθως χαμηλά σε άτομα με κατάθλιψη και σε γυναίκες που βιώνουν τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου.
Για του λόγου το αληθές: Μελέτη σε υγιείς εθελοντές έδειξε ότι ύστερα από 5 ημέρες υψηλής κατανάλωσης κακάο βελτιώθηκε η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Σε άλλη μελέτη, που έγινε σε 90 ηλικιωμένους με διανοητική ανεπάρκεια, παρατηρήθηκε ότι το κακάο βελτίωσε σημαντικά τις γνωσιακές τους λειτουργίες, καθώς επίσης και την ευφράδεια.
Προστασία για το δέρμα
Οι φλαβονόλες προστατεύουν από την επιζήμια δράση του ήλιου, βελτιώνουν την αιματική ροή στο δέρμα, ενώ παράλληλα αυξάνουν την πυκνότητα και την ενυδάτωσή του. Επιστημονική μελέτη έδειξε ότι η τακτική κατανάλωση μαύρης σοκολάτας πλούσιας σε φλαβονόλες παρέχει σημαντική φωτοπροστασία και επομένως είναι αποτελεσματική στην προστασία του δέρματος από τις βλαβερές επιπτώσεις της υπεριώδους (UV) ακτινοβολίας.
Η πικρή της πλευρά
Η μαύρη σοκολάτα παρέχει πολλά οφέλη στον οργανισμό μας, εντούτοις η υπερκατανάλωσή της μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία μας.
Παρενέργειες καφεΐνης: Η μαύρη σοκολάτα έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη από ό,τι η σοκολάτα γάλακτος και η λευκή σοκολάτα. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, διάρροια, άγχος, ευερεθιστότητα, νευρικότητα και αφυδάτωση.
Πέτρες στα νεφρά: Η περιεκτικότητά της σε οξαλικά οξέα αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων στους νεφρούς. Άτομα με προδιάθεση για σχηματισμό λίθων στους νεφρούς ή με ιστορικό νεφρολιθίασης συστήνεται να αποφεύγουν τη μαύρη σοκολάτα.
Ημικρανίες-πονοκέφαλοι: Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η φυσική χημική ουσία τυραμίνη, καθώς επίσης και η ζάχαρη, μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνιση ημικρανίας. Η σχέση της τυραμίνης με την ημικρανία δεν έχει εξακριβωθεί, ωστόσο στην περίπτωση της ζάχαρης θεωρείται επιβεβαιωμένη. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα ευθύνονται για τις ημικρανίες.
Απορρύθμιση βάρους: Μπορεί να είναι θρεπτική, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τακτική κατανάλωση μαύρης σοκολάτας οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα παιδί ή ενήλικος που ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή, καλύπτοντας επαρκώς τις καθημερινές του ανάγκες, αν προσθέτει 100 γρ. μαύρης σοκολάτας καθημερινά στο διαιτολόγιό του, σε μία εβδομάδα θα αυξήσει το βάρος του περισσότερο από μισό κιλό. Γι’ αυτό, οι ειδικοί συστήνουν να μην τη γευόμαστε καθημερινά.
Πώς ωφελεί την υγεία μας
Αντιοξειδωτικός πλούτος
Αποτελεί μία από τις καλύτερες πηγές αντιοξειδωτικών στον πλανήτη. Μάλιστα, οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει, όπως οι πολυφαινόλες, οι φλαβονόλες και οι κατεχίνες, υπερέχουν ποσοτικά σε σχέση με τα περισσότερα τρόφιμα. Σύμφωνα με μελέτη, το κακάο και η μαύρη σοκολάτα παρέχουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση ακόμη και από τα μούρα, που θεωρούνται κατεξοχήν αντιοξειδωτική τροφή.
Τριπλή δράση για την καρδιά
* Τα συστατικά της μαύρης σοκολάτας φαίνεται ότι προστατεύουν από την οξείδωση της LDL χοληστερίνης, που αποτελεί βασικό παράγοντα δημιουργίας της αθηρωματικής πλάκας. Αποτέλεσμα αυτής της προστατευτικής δράσης είναι η ελαττωμένη εναπόθεση χοληστερίνης στις αρτηρίες, με ευχάριστο επακόλουθο τον χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου μακροπρόθεσμα. Η μαύρη σοκολάτα, που περιέχει κακάο πλούσιο σε φλαβονόλες, φαίνεται πως έχει ευεργετική δράση συνολικά στο λιπιδαιμικό προφίλ, ελαττώνοντας την «κακή» LDL και αυξάνοντας την «καλή» HDL χοληστερίνη.
* Οι φλαβονόλες φαίνεται πως ασκούν διεγερτική επίδραση στο ενδοθήλιο των αρτηριών. Μελέτες δείχνουν ότι η μαύρη σοκολάτα μπορεί να βελτιώσει τη ροή του αίματος και να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Βέβαια, τα αποτελέσματα είναι συνήθως ήπια.
* Επιπλέον, φαίνεται ότι μπορεί να περιορίσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, που αποτελεί κοινό παράγοντα κινδύνου για πολλές ασθένειες, όπως η καρδιοπάθεια και ο διαβήτης.
Για του λόγου το αληθές: Πλήθος μακροπρόθεσμων επιδημιολογικών μελετών παρατήρησης δείχνουν δραστική μείωση του κινδύνου καρδιοπαθειών από την κατανάλωση μαύρης σοκολάτας. Σε μια πρόσφατη μελέτη με 470 ηλικιωμένους άνδρες, το κακάο βρέθηκε να μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου κατά το εντυπωσιακό ποσοστό 50% σε διάστημα 15 ετών. Σε άλλη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση σοκολάτας δύο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μείωσε κατά 32% τον κίνδυνο ασβέστωσης (αποτιτάνωσης) των αρτηριών και συνεπώς περιόριζε την πιθανότητα εμφράγματος. Εντυπωσιακά επίσης είναι και τα ευρήματα έρευνας που έγινε σε 5.000 άτομα ηλικίας 25-93 ετών, σύμφωνα με τα οποία η κατανάλωση μαύρης σοκολάτας πάνω από 5 φορές την εβδομάδα μείωνε τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου κατά 57%!
Βελτίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας
Η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη, που περιέχονται στο κακάο, διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (έτσι πιθανόν εξηγείται η φήμη του ως αφροδισιακού), ενώ θεωρούνται «κλειδί» για τη γρήγορη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Πιστεύεται, επίσης, ότι η μαύρη σοκολάτα μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, ενός βασικού νευροδιαβιβαστή με ηρεμιστική και χαλαρωτική δράση. Τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι συνήθως χαμηλά σε άτομα με κατάθλιψη και σε γυναίκες που βιώνουν τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου.
Για του λόγου το αληθές: Μελέτη σε υγιείς εθελοντές έδειξε ότι ύστερα από 5 ημέρες υψηλής κατανάλωσης κακάο βελτιώθηκε η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Σε άλλη μελέτη, που έγινε σε 90 ηλικιωμένους με διανοητική ανεπάρκεια, παρατηρήθηκε ότι το κακάο βελτίωσε σημαντικά τις γνωσιακές τους λειτουργίες, καθώς επίσης και την ευφράδεια.
Προστασία για το δέρμα
Οι φλαβονόλες προστατεύουν από την επιζήμια δράση του ήλιου, βελτιώνουν την αιματική ροή στο δέρμα, ενώ παράλληλα αυξάνουν την πυκνότητα και την ενυδάτωσή του. Επιστημονική μελέτη έδειξε ότι η τακτική κατανάλωση μαύρης σοκολάτας πλούσιας σε φλαβονόλες παρέχει σημαντική φωτοπροστασία και επομένως είναι αποτελεσματική στην προστασία του δέρματος από τις βλαβερές επιπτώσεις της υπεριώδους (UV) ακτινοβολίας.
Η πικρή της πλευρά
Η μαύρη σοκολάτα παρέχει πολλά οφέλη στον οργανισμό μας, εντούτοις η υπερκατανάλωσή της μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία μας.
Παρενέργειες καφεΐνης: Η μαύρη σοκολάτα έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη από ό,τι η σοκολάτα γάλακτος και η λευκή σοκολάτα. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, διάρροια, άγχος, ευερεθιστότητα, νευρικότητα και αφυδάτωση.
Πέτρες στα νεφρά: Η περιεκτικότητά της σε οξαλικά οξέα αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων στους νεφρούς. Άτομα με προδιάθεση για σχηματισμό λίθων στους νεφρούς ή με ιστορικό νεφρολιθίασης συστήνεται να αποφεύγουν τη μαύρη σοκολάτα.
Ημικρανίες-πονοκέφαλοι: Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η φυσική χημική ουσία τυραμίνη, καθώς επίσης και η ζάχαρη, μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνιση ημικρανίας. Η σχέση της τυραμίνης με την ημικρανία δεν έχει εξακριβωθεί, ωστόσο στην περίπτωση της ζάχαρης θεωρείται επιβεβαιωμένη. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα ευθύνονται για τις ημικρανίες.
Απορρύθμιση βάρους: Μπορεί να είναι θρεπτική, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τακτική κατανάλωση μαύρης σοκολάτας οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα παιδί ή ενήλικος που ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή, καλύπτοντας επαρκώς τις καθημερινές του ανάγκες, αν προσθέτει 100 γρ. μαύρης σοκολάτας καθημερινά στο διαιτολόγιό του, σε μία εβδομάδα θα αυξήσει το βάρος του περισσότερο από μισό κιλό. Γι’ αυτό, οι ειδικοί συστήνουν να μην τη γευόμαστε καθημερινά.
| Η ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑ 100 ΓΡ. | ||
| ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ | ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ(με βάση δίαιτα 2.000 θερμίδων) | |
| Θερμίδες | 599 | 29,95% |
| Συνολικό λίπος | 43 γρ. | 66% |
| Κορεσμένο λίπος | 24 γρ. | 122% |
| Χοληστερίνη | 2 mg | 1% |
| Συνολικοί υδατάνθρακες | 46 γρ. | 15% |
| Ασβέστιο | 73 mg | 7% |
| Ψευδάργυρος | 3,3 mg | 22% |
| Χαλκός | 1,8 mg | 88% |
| Μαγγάνιο | 1,9 mg | 97% |
* Αναλύεται η σύσταση της μαύρης σοκολάτας με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε κακάο (70-85%), που είναι και η πιο ευεργετική.** Πηγή: USDA (United States Department of Agriculture)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ δρ. ΛΑΜΠΡΟ Β. ΜΕΛΙΣΤΑ, PhD, MSc, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, διδάκτορα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
vita.gr