Η χρηματοδότηση της ΕΕ θα επηρεάσει τα επόμενα 20
χρόνια
την πολιτική για τα απόβλητα στη
Βουλγαρία
Μετάφραση* από το: http://www.zerowasteeurope.eu/
Η ιστορία
επαναλαμβάνεται;
100 εκατομμύρια ευρώ, χρήματα της ΕΕ θα δαπανηθούν για
την κατασκευή ενός νέου αποτεφρωτήρα αποβλήτων και θα προστεθούν στα 80
εκατομμύρια των Διαρθρωτικών Ταμείων, που έχουν ήδη επενδυθεί σε μία Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ)
στη Σόφια. Εν τω μεταξύ, το μεγαλύτερο μέρος της ανακύκλωσης στην πόλη
συνεχίζει να γίνεται από ρακοσυλλέκτες, που αναγκαστικά θα παραμεριστούν
σύντομα, αφού δεν έχουν πολλά περιθώρια αμοιβής για τη δουλειά
τους.
Επί του
παρόντος, η πόλη ανακυκλώνει μόνο το 13% των αποβλήτων, το μεγαλύτερο μέρος τους
από τον ανεπίσημο τομέα. Μετά από προσπάθεια χρόνων έχει αρχίσει να
κατασκευάζεται ένα εργοστάσιο μηχανικής – βιολογικής επεξεργασίας (MΕΑ) που
πρόκειται να διαχωρίζει τα σύμμεικτα απόβλητα πριν την υγειονομική ταφή,
ανακυκλώνοντας όμως μόνο το 3% (!). Ένα ποσοστό 28% θα πηγαίνει σε χώρους
υγειονομικής ταφής, το 17% (οργανική ύλη) θα βιοσταθεροποιείται για την κάλυψη
χώρων υγειονομικής ταφής και το 38% των απορριμμάτων θα αποτελεί το
RDF για καύσιμη ύλη, ένα μείγμα από
χαρτί και πλαστικά, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει την κατασκευή ενός
νέου αποτεφρωτήρα. Συνολικά,
180 εκατομμύρια από τα χρήματα της ΕΕ θα επενδυθούν για την αύξηση της
ανακύκλωσης κατά 3% !
Χαμένη ευκαιρία
Η Σόφια
είναι η πρωτεύουσα και η μεγαλύτερη πόλη της Βουλγαρίας. Το τι συμβαίνει εκεί
έχει μεγάλο αντίκτυπο στην υπόλοιπη χώρα. Το σχέδιο
διαχείρισης αποβλήτων αποτελεί κραυγαλέα αντίφαση του οδικού χάρτη της
αποδοτικότητας των πόρων που η ΕΕ έχει θέσει για το 2020, και μια πολύ αρνητική
εφαρμογή της ιεράρχησης της διαχείρισης των αποβλήτων της ΕΕ. Ωστόσο, τα χρήματα της ΕΕ θα πάνε να
συγχρηματοδοτήσουν ένα σύστημα που θα είναι ακριβό, άκαμπτο και ρυπογόνο,
ουσιαστικά καθυστερώντας τις προοπτικές μιας Βουλγαρίας που χρησιμοποιεί
αποτελεσματικά τους πόρους της για τα επόμενα 20 χρόνια.
Τα
περισσότερα από τα απόβλητα που θα διαχειρίζονται στο εργοστάσιο Μηχανικής –
Βιολογικής Επεξεργασίας MΕΑ και στη συνέχεια θα αποστέλλονται σε χώρους
υγειονομικής ταφής ή αποτέφρωσης, είναι απολύτως ανακυκλώσιμα και
λιπασματοποιήσιμα υλικά. Μια χώρα, όπου τα
ποσοστά ανακύκλωσης είναι τόσο χαμηλά, θα ήταν λογικό να ξεκινήσει με ένα καλό
ξεχωριστό σύστημα συλλογής, το οποίο επιτρέπει να ανακτήσει σταδιακά εκείνα τα
υλικά που είναι εύκολα ανακυκλώσιμα. Στη
συνέχεια, μετά από κάποια βελτιστοποίηση του συστήματος, θα μπορούσε να
εκτιμήσει το είδος και το μέγεθος των υποδομών που χρειάζεται. Αντ' αυτού, οι συντάκτες του σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων
προτιμούν να βάλουν το κάρο μπροστά από το άλογο.
Γιατί
επενδύει 300 εκατομμύρια € σε έργα υποδομής αφιερωμένα στην καταστροφή των
πόρων, αντί να επενδύει πολύ λιγότερα χρήματα σε Διαλογή στην Πηγή, τα κέντρα
επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης, λιπασματοποίησης και παραγωγής
βιοαερίου;
Αδιαφάνεια
Κατά τη
διάρκεια της όλης διαδικασίας, στην κοινωνία των πολιτών έχουν δοθεί πολύ λίγα
στοιχεία, πόσο μάλλον να δοθεί η δυνατότητα να συμμετάσχουν στη
διαδικασία.
Οι διαπραγματεύσεις για το νέο σχέδιο έχουν κανονιστεί
κεκλεισμένων των θυρών και οι τελικές συμφωνίες είναι στην καλύτερη περίπτωση
διφορούμενες. Για παράδειγμα, ο αποτεφρωτήρας
έχει προγραμματιστεί να έχει μια δυναμικότητα 180.000 τόνων ετησίως, όταν η
παραγωγή RDF θα ανέλθει σε μόνο 150.000 τόνους. Γιατί;
Ένα άλλο
σημαντικό θέμα είναι ότι δεν υπάρχει ακόμη σύστημα πληροφοριών ή τήρησης των
δεδομένων για τη διαχείριση και την παρακολούθηση των ροών αποβλήτων, πράγμα που
σημαίνει ότι η πιο άκαμπτη υποδομή έχει ήδη προγραμματιστεί χωρίς να υπάρχει
σαφή προοπτική για το τι χρειάζεται ...
Κακό παράδειγμα
Η Σόφια
είναι ένα τέλειο παράδειγμα ενός τόπου που χρειάζεται μια αναμόρφωση του
συστήματος συλλογής των απορριμμάτων με την Διαλογή στην Πηγή και την παροχή των
σωστών νομοθετικών και οικονομικών κινήτρων. Ορισμένοι
υποστηρίζουν ότι η Σόφια δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση για την Ανατολική
Ευρώπη, αλλά η πραγματικότητα και τα παραδείγματα άλλων δήμων που τα
καταφέρνουν, ανατρέπουν αυτές τις προκαταλήψεις
Για
παράδειγμα, η Λιουμπλιάνα, πρωτεύουσα της Σλοβενίας, είναι ένα πολύ καλό
παράδειγμα ότι ο διαχωρισμός στην πηγή και η πρόληψη μπορεί να λάβει χώρα στην
κεντρική-ανατολική Ευρώπη. Επίσης στο
Μιλάνο, μια πόλη με παρόμοιο μέγεθος της Σόφιας, επεκτείνεται η χωριστή συλλογή
των οργανικών αποβλήτων τα οποία στερούνται από την αποτέφρωση.
Δεν είναι
όλα γκρίζα
Ο δήμος της
Σόφιας έκανε κάποιες δειλές προσπάθειες για την προώθηση της οικιακής
κομποστοποίησης. Από το 2006 έχουν διανεμηθεί 7.000 κομποστοποιητές, αλλά
δυστυχώς δεν έχει γίνει πολύ καλή παρακολούθηση.
Μια πιο
ενδιαφέρουσα εμπειρία είναι η πρωτοβουλία σε γειτονιές της Σόφιας για την
οργάνωση της κοινοτικής κομποστοποίησης των υπολειμμάτων τροφών και των πρασίνων
των κήπων σε τοπικό επίπεδο και η οποία έχει επαινεθεί από την
ΕΕ.
Από την άλλη
πλευρά, οι ρακοσυλλέκτες (άτυποι ανακυκλωτές) στη Σόφια, θα έχουν τη δυνατότητα
να έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στους πόρους που καταλήγουν σήμερα στους χώρους
υγειονομικής ταφής και που στο μέλλον θα καταλήγουν στον
αποτεφρωτήρα.
Ως συνήθως
με αυτού του είδους τις περιπτώσεις, το πρόβλημα με τη Σόφια δεν είναι τεχνικό,
είναι πολιτικό.
Φυσικά, η ΕΕ
δεν μπορεί να υποχρεώσει τη Βουλγαρία να επενδύσει σε χωριστά προγράμματα
συλλογής ή ανακύκλωσης και κομποστοποίησης - και αυτό δεν μπορεί να γίνει, όταν
δεν υπάρχει πολιτική βούληση για να διευκολύνει την ανακύκλωση - αλλά το λιγότερο που μπορεί να κάνει είναι
να αρνηθεί να γίνει συνεργός του εγκλήματος.
Μάρτης 2016