Η κατακόρυφη μείωση των εισοδημάτων κυρίως των μεσαίων και κατώτερων
κοινωνικών στρωμάτων, έχει φτωχοποιήσει πλήρως το 20% του πληθυσμού της
χώρας, ενώ η ευημερία φαίνεται,υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες, να
είναι πλέον πολύ μακρινός στόχος. Η ανεργία, ο φόβος, η ανασφάλεια και η
πιθανότητα απώλειας εργασίας έχει επηρεάσει βαθύτατα τον οικογενειακό
προγραμματισμό, ο οποίος επικεντρώνεται κυρίως σε θέματα επιβίωσης
βάζοντας σε δευτερεύουσα μοίρα την εκπαίδευση.Έρευνες αναφέρουν ότι το
γονικό άγχος λόγω των οικονομικών προβλημάτων, έχει αρνητικό αντίκτυπο
στην ανατροφή των παιδιών και επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των
κοινωνικών και πνευματικών τους δεξιοτήτων.
Από την πλευρά της Πολιτείας και στα πλαίσια της πολιτικής λιτότητας
περιλαμβάνονται οι περικοπές των δαπανών για την Παιδεία, η μείωση, η
πρόωρη συνταξιοδότηση προσωπικού στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ η αδυναμία παροχής αξιοπρεπών σχολικών
εγκαταστάσεων, η έλλειψη επιμορφωτικών προγραμμάτων, η μείωση τοπικών
υποδομών παιδικής φροντίδας και η υποβάθμιση των υπηρεσιών στις παιδικές
δραστηριότητες έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη τόσο
βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Η χώρα μας συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που δανείστηκαν από Διεθνείς
Οργανισμούς όπως το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ένωση και που υποχρεώθηκαν να
μειώσουν τις δαπάνες τους για την Παιδεία στο ένα τρίτο. Η έλλειψη
χρηματοδότησης σε συνδυασμό με τη μεγάλη μείωση των αποδοχών των
εκπαιδευτικών και όχι μόνον, αποθάρρυνε πολλούς ταλαντούχους υποψηφίους
από το να επιλέξουν επαγγέλματα σχετικά με την εκπαίδευση, σύμφωνα με τα
πρόσφατα αποτελέσματα των εισαγωγικών εξετάσεων στην Τριτοβάθμια
εκπαίδευση. Το γεγονός αυτό θα επηρεάσει μελλοντικά την ποιότητα στην
εκπαίδευση και θα συνδιαμορφώσει το τοπίο της πραγματικής παιδείας.
Άραγε πόση απειρία είχε αυτή η διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων; Αδυναμία
των Ελλήνων πολιτικών ηγετών, της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, άγνοια
των οικονομικών δυνατοτήτων της χώρας, ή προχειρότητα, έλλειψη μελέτης
και ενημέρωσης; Ή μήπως όλα μαζί;
Όσον αφορά στο πολυσυζητημένο ζήτημα των μεταρρυθμίσεων, είναι βέβαιο
ότι κάποιες από αυτές είναι απαραίτητες κυρίως για την μεσοπρόθεσμη και
μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία της χώρας μας και δευτερευόντως για
την αποπληρωμή του χρέους, αλλά πάντα με γνώμονα το καλό της χώρας και
σε καμία περίπτωση παραχώρηση ή απώλεια εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Και τίθεται το ερώτημα: οι μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχει δεσμευτεί
η χώρα προς τους δανειστές είναι όλες εύστοχες;
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πράγματι χρειάζεται αναδιάρθρωση αλλά πάντα
προς την κατεύθυνση της βελτίωσης, της εξέλιξης και όχι στην επιστροφή
σε δεκαετίες πίσω, όχι στις αναχρονιστικές ρυθμίσεις όπως αυτές που
αφορούν στην ιδιωτική εκπαίδευση και στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών,
όχι στην απαξίωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όχι στους αιώνιους
φοιτητές.
Τα Πανεπιστημιακά μας Ιδρύματα υποβαθμίζονται διεθνώς και καθιστούν τα
πολυπόθητα πτυχία για τα οποία ματώνει η ελληνική οικογένεια, ανεπαρκή
στις διεθνείς αγορές εργασίας. Την τελευταία πενταετία η Ελλάδα έχασε 11
θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη παραγωγής επιστημονικών εργασιών με
αναφορές, και βρέθηκε στην 35η θέση. Η κρίση επηρέασε βαθειά τους
Έλληνες ερευνητές και επιστήμονες και το ερώτημα στην πολιτική ηγεσία
είναι για πόσο ακόμη τα χαμηλά ποσοστά δαπανών για την παιδεία θα
στερούν από τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα τη δυνατότητα να
προσελκύσουν διεθνείς ερευνητές για διεξαγωγή ερευνών.
Επιπρόσθετα, έρευνες δείχνουν ότι οι νέοι άνθρωποι και κυρίως νέοι
επιστήμονες επιδιώκοντας την επίτευξη των στόχων τους και έναν αξιοπρεπή
τρόπο διαβίωσης καταφεύγουν σε χώρες του εξωτερικού, αφού η χώρα τους
δυστυχώς δεν μπορεί να υποστηρίξει μια τέτοια διαδικασία. Εδώ ας
σημειωθεί ότι η απώλεια αυτή έχει πολλαπλές επιπτώσεις στη χώρα
μας.Δηλαδή υπάρχει μια μονοσήμαντη αντιστοιχία όσον αφορά στη
χρηματοδότηση των σπουδών και την αποπληρωμή του κεφαλαίου που στοίχισε
σε κάθε Έλληνα πολίτη, κάθε ένας επιστήμονας που έχει σπουδάσει στην
Ελλάδα και φεύγει για να εργαστεί στο εξωτερικό. Η Ελλάδα μεν ξοδεύει
για τις σπουδές στο δημόσιο Πανεπιστήμιο, αλλά κάποια χώρα του
εξωτερικού αξιοποιεί και εκμεταλλεύεται αυτό το κεφάλαιο. Και συνήθως
διαπρέπουν οι Έλληνες επιστήμονες στο εξωτερικό!
Φαίνεται ότι οι πολιτικοί μας δεν αντιλαμβάνονται ότι η ανάπτυξη μπορεί
να επιτευχθεί μόνο με την μόρφωση, γεγονός που γνωρίζουν πολύ καλά οι
αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη, εκτός ίσως από τη δική μας. Θεωρητικά η
οικονομική κρίση θα έπρεπε να έχει ενδυναμώσει το ρόλο της εκπαίδευσης,
αφού η εκπαίδευση για μόρφωση μπορεί να δίνει εφόδια στους πολίτες, όμως
στη χώρα μας αποδεικνύεται ότι το μέλλον της εκπαίδευσης και κυρίως της
τριτοβάθμιας βρίσκεται στα χέρια των οικονομολόγων των οποίων ο ρόλος
με τις ευλογίες της ηγεσίας τείνουν να αυξήσουν την πολιτική οικονομία
και να περιορίσουν τη χρηματοδότηση στην εκπαίδευση.
Βιργινία Στεργίου
Διδάκτωρ του Τμήματος των Μαθηματικών
του Πανεπιστημίου Πατρών
Πρώην Σύμβουλος ΜΕΑ UNESCO