ΕΝΟΡΙΑΣ «ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ» ΠΟΛΕΩΣ ΛΑΜΙΑΣ
Το Ι.Π. του Αγίου Μεγαλομάρτυρα και Θαυματουργού Μηνά ευρίσκεται βορειανατολικά του Ιστορικού Ι.Ν «Παναγίας Δεσποίνης» και στους πρόποδες του βραχώδους λόφου του Φρουρίου της πόλεως κάτω από το Ι.Π του Αγίου Φανουρίου στην οδό Λαχανά.
Ο Ι.Ν έχει κατασκευασθεί το έτος 1867, πλην όμως στο εσωτερικό του Ι.Ν και στο δάπεδο αυτού υπάρχει επιτύμβια μαρμάρινη πλάκα με αναγεγραμμένο έτος 1856, όποτε δεν είναι βεβαία η ακριβής ημερομηνία κατασκευής.
Είναι μονόκλιτος με οροφή ξύλινη και υπόστεγο προς νότο.
Διαθέτει δύο παλαιές εντοιχισμένες εικόνες των Αγίων Ευσταθίου & Θεοπίστης με τα τέκνα αυτών Αγάπιο & Θεοπίστη καθώς και Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, επίσης κινητές εικόνες της Βάπτισης του Χριστού, Άγιου Μηνά, Αγίων Μηνά Βίκτωρα & Βικεντίου & Αγίου Κυπριανού. Το δάπεδο του ναού καλύπτεται από πολυγωνικούς οπτοπλίνθους.
Στον εξωτερικό χώρο δεσπόζει κενοτάφιο επί του οποίου ευρίσκεται μαρμάρινη προτομή γυναικός (της απελευθερωθείσης κοπέλας) και μαρμάρινη πλάκα με ονόματα της οικογένειας Νιτσικοπούλου, ενώ στην πλάγια δεξιά πλευρά υπάρχει εντοιχισμένο γλυπτό που είναι διακοσμημένο με υδρία από την οποία βλασταίνει άμπελος, ενώ στο ίδιο γλυπτό προβάλλει η κεφαλή ενός παγωνιού.
Κατά την παράδοση το Παρεκκλήσιο αυτό εκτίσθει μερίμνη & δαπάνη της Λουκούλας συζύγου Νιτσικοπούλου μετά την απαλλαγή αυτής από αιχμαλωσία υπό των Τούρκων οι οποίοι κρατούσαν αυτήν αιχμάλωτη στην Κωνσταντινούπολη. Ιδιοκτήτες του Ι.Π ήταν η οικογένεια Νιτσικοπούλου, γι΄ αυτό και το κενοτάφιο αυτής στο προαύλιο. Μετά από πολλές αλλαγές ιδιοκτητών, το έτος 1937 ο Σωτήριος Ν. Σπυρόπουλος, έμπορος και κάτοικος Λαμίας παρέδωσε εις Δημόσια Λατρεία τον Ι.Ν. και κατέστη βάση εκκλησιαστικού νόμου, παρεκκλήσιο του Ι.Ν. «Παναγίας Δεσποίνης».
Υπάρχουν πολλές αναφορές για θαύματα του Αγίου σε πιστούς χριστιανούς της πόλεως & όχι μόνο. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τρείς περιπτώσεις:
Όταν βομβαρδίζονταν η Λαμία από τους Γερμανούς (1941) και σήμαιναν οι σειρήνες, όλοι οι γείτονες, μικροί και μεγάλοι έτρεχαν στο Ιερό
-2-
Παρεκκλήσιο υπό την προστασία του Αγίου, το ίδιο και οι ελαφρά τραυματισμένοι στρατιώτες του μετώπου, που ανάρρωναν στο γυμνάσιο αρένων μετέπειτα 6ο Γυμνάσιο. Ήταν οι βομβαρδισμοί τόσο δυνατή που οι οδοί Υψηλάντη & Εκκλησιών ήταν ο φόβος και ο τρόμος να περπατά κάποιος καθώς οι βόμβες άνοιγαν λάκκους 2 μέτρων , ενώ οι σιδερένιες θύρες των εκεί οικιών ήταν κομμένες από τα θραύσματα. Όμως στο Ι. Παρεκκλήσιο υπήρχε η προστασία του Αγίου, που δεν επέτρεπε να γίνει κακό στους εν πίστη προσερχομένους ανθρώπους. Το ίδιο και κατά την απελευθέρωση της Λαμίας από τους Γερμανούς όταν μαθεύτηκε ότι με εκρηκτικά θα καταστραφεί η πόλις, ενώ άλλοι εγκατέλειπαν την πόλη, οι κάτοικοι της Εκκλησιών & Αγ. Θεοδώρων, βρήκαν καταφύγιο για προστασία στο Ι. Παρεκκλήσιο.
Η ερίτιμος κυρία –παλαιά Λαμιώτισσα- Σοφία Φρονιμοπούλου Καραμπότση, στο σύγγραμμα της η «Φωνή των θαυμάτων» αναφέρει: ότι το έτος 2004 ο υιός οικογενείας από την Νέα Μαγνησία ασθένησε βαριά, τον μετέφεραν στην Αθήνα για καλύτερη περίθαλψη, χωρίς όμως βελτίωση. Οι ιατροί δεν έδιναν ελπίδες & μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε να σώσει το παιδί. Η πονεμένη μητέρα μετά δακρύων, παρακαλούσε τους πάντες για να βοηθήσουν το σπλάχνο της. Ένα βράδυ, ενώ βρίσκονταν πλάι στο κρεβάτι του παιδιού της, βλέπει εμπρός της μια σκιά να της λέγει: « Άκουσε, είμαι ο Άγ. Μηνάς το παιδί σου θα γίνει καλά- πάψε να κλαις & να βογκάς. Μετά τον τρόμο που ένοιωσε, πετάχτηκε επάνω-κάνοντας τον σταυρό της- παρακαλώντας τον Άγιο Μηνά. Από την ώρα εκείνη η υγεία του παιδιού άρχισε να βελτιώνεται. Οι ιατροί δεν πίστευαν στα μάτια τους, αυτή την «μεγάλη αλλαγή». Σε λίγες ημέρες εξήλθε από το νοσοκομείο & επέστρεψαν στη Λαμία. Η χριστιανή αυτή μητέρα, αμέσως έσπευσε να προσκυνήσει τον Άγιο Μηνά στο Ι. Π. του για το θαύμα στο παιδί της.
Επίσης παγκοσμίως γνωστό είναι το θαύμα του Αγίου στο Ελ Αλαμέιν (σημαίνει: τόπος του Αγίου Μηνά) το 1942 μ.Χ.
* Το 1942 μ.Χ., κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι υπό τον Ρόμμελ δυνάμεις του Άξονα στην Αφρική είχαν καταφέρει να προελάσουν τόσο ώστε να είναι ορατός ο κίνδυνος να φθάσουν στην Διώρυγα του Σουέζ. Στην περιοχή του Ελ Αλαμέιν (αραβική παραφθορά του ονόματος του Αγίου Μηνά), όπου βρισκόταν τα ερείπια ναού του Αγίου Μηνά και ίσως και ο τάφος του, οι αντίπαλες δυνάμεις προετοιμάζονταν για την αποφασιστική σύγκρουση η οποία θα έκρινε το αν οι Σύμμαχοι θα κατάφερναν να παραμείνουν στην Αφρική.
Μεταξύ των συμμαχικών στρατευμάτων βρισκόταν και ελληνική στρατιωτική δύναμη, η οποία πήρε μέρος στη μάχη. Ένα από τα βράδια εκείνα, πολλοί στρατιώτες είδαν τον Άγιο Μηνά να βγαίνει από τα ερείπια
-3-
του ναού του οδηγώντας ένα καραβάνι με καμήλες, όπως απεικονίζεται σε μία από τις παλαιές αγιογραφίες του ναού του, και να μπαίνει μέσα στο στρατόπεδο των εχθρικών δυνάμεων.
Η εμφάνιση αυτή κατατρόμαξε τους Γερμανούς και υπονόμευσε καίρια το ηθικό τους, πράγμα που συνέβαλε καθοριστικά στη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων.
Σε ανταπόδοση της ευεργεσίας αυτής του Αγίου παραχωρήθηκε στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ο τόπος εκείνος και ξανακτίσθηκε ο ναός καθώς και μοναστήρι του Αγίου Μηνά.
* Τέλος αναφέρουμε το Θαύμα του Αγίου στο Ηράκλειο της Κρήτης όπου είναι και πολιούχος της πόλεως:
Το 1826 μ.Χ., οι Τούρκοι του Ηρακλείου σχεδίαζαν να προβούν σε σφαγή των Χριστιανών, στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά, στις 18 Απριλίου, ημέρα του Πάσχα, την ώρα της Αναστάσιμης Θείας Λειτουργίας για να πιάσουν τους Χριστιανούς απροετοίμαστους. Για αντιπερισπασμό έβαλαν φωτιά σε διάφορα απομακρυσμένα σημεία της πόλης, ενώ οπλισμένα στίφη είχαν συγκεντρωθεί έξω από το ναό, περιμένοντας την ώρα της αναγνώσεως του Ευαγγελίου για να εισβάλουν και να αρχίσουν την σφαγή.
Μόλις όμως άρχισε η ανάγνωση εμφανίσθηκε ένας ασπρομάλλης ηλικιωμένος ιππέας που έτρεχε γύρω από το ναό κραδαίνοντας το ξίφος του και κυνηγώντας τους επίδοξους σφαγείς οι οποίοι τράπηκαν πανικόβλητοι σε φυγή. Έτσι σώθηκαν οι πολύπαθοι Χριστιανοί του Ηρακλείου από τον φοβερό κίνδυνο.
Οι Τούρκοι νόμισαν ότι ο καβαλάρης ήταν μουσουλμάνος πρόκριτος απεσταλμένος από τον Διοικητή της πόλης για να ματαιώσει την σφαγή. Όταν διαμαρτυρήθηκαν στον Διοικητή, αυτός τους διαβεβαίωσε ότι δεν γνώριζε τίποτε και μάλιστα διαπιστώθηκε ότι ο συγκεκριμένος πρόκριτος δεν είχε βγει καθόλου από το σπίτι του.
Κατάλαβαν τότε οι Τούρκοι ότι επρόκειτο για θαύμα του Αγίου Μηνά, κοινοποίησαν το γεγονός στους Έλληνες και από τότε οι Mουσουλμάνοι ευλαβούντο πολύ τον Άγιο, προσφέροντας μάλιστα και δώρα στο ναό του. Το θαύμα αυτό του Αγίου Μηνά καθιερώθηκε να τιμάται στο Ηράκλειο την Τρίτη της Διακαινησίμου, οπότε και εκτίθεται σε προσκύνηση, κατά τον εσπερινό, λείψανο του Αγίου.
Ο άγιος Μεγαλομάρτυρας Μηνάς έλαβε την χάρι να κάνη θαύματα.
-4-
Θεωρείται από τους Ορθοδόξους Χριστιανούς προστάτης των γεωργών και των Κτηνοτρόφων. Οι μικρασιάτες των θεωρούσαν προστάτη των ξενιτεμένων τους, ενώ σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας θεωρείται προστάτης των ανύπανδρων γυναικών. Επίσης πολλοί πιστεύουν ότι βοηθά στην ανεύρεση χαμένων πραγμάτων.
Στο Ι.Π. έχει λειτουργήσει και ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως, ο οποίος διέμενε στην Ενορία «Παναγιάς Δεσποίνης» όταν υπηρετούσε ως Ιεροκήρυκας Φθιώτιδος & Φωκίδος από τον Αύγουστο του 1893 & για 6μήνες.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Στην Ενορία «Παναγιάς Δεσποίνης» διέμενε ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως, στο μικρό περασμά του στη Λαμία ως Ιεροκήρυκας.
ΠΗΓΕΣ
ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ «ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗΣ» ΠΟΛΕΩΣ ΛΑΜΙΑΣ, 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1958, ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΤΥΠΟΙΣ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ¨Η ΠΡΟΟΔΟΣ¨-ΛΑΜΙΑ.
ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΜΙΑΣ, Δημ. Γαρδίκη.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΦΘΙΩΤΙΣ».