Αθήνα, 05.07.2017
Τοποθέτηση στην Παρουσίαση του Βιβλίου
του Jacob Soll «Λογιστική, Πολιτική & Λογοδοσία, Αναζητώντας τα αίτια της
ανόδου και της πτώσης των εθνών»
|
Κυρίες και Κύριοι,
Θέλω να ευχαριστήσω τους
διοργανωτές της σημερινής εκδήλωσης για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση που
μου απηύθυναν να παρουσιάσω, μαζί με άλλους εκλεκτούς καλεσμένους, συναδέλφους
από το χώρο της επιστήμης, της πολιτικής και της δημόσιας διοίκησης, το
εξαιρετικό βιβλίο του Καθηγητή, κ. Soll.
Για εμένα, η αποδοχή της
πρόσκλησης ήταν πρόκληση και ευκαιρία.
Πρόκληση, για να παρακολουθήσω
την ιστορική πορεία της λογιστικής,
μέσα από ένα παραμύθι εξουσίας, αυτοκρατορικής ισχύος, τέχνης και
πολιτισμού.
Ευκαιρία, ιχνηλατώντας τις
σκέψεις του συγγραφέα, να προβληματισθώ για το εάν η πολιτική, τα τελευταία χρόνια, συνέβαλε στην ενίσχυση της λογοδοσίας.
Σήμερα, αισθάνομαι δικαιωμένος
γι’ αυτή την επιλογή μου.
Βιβλίο, το οποίο διακρίνεται από συνοχή,
συνεκτικότητα, ιστορική ακρίβεια.
Βιβλίο, το οποίο μπορεί να
αποτελέσει εφαλτήριο για γόνιμη σκέψη και θρυαλλίδα για προβληματισμό στο πεδίο
των οικονομικών και της πολιτικής ιστορίας.
Κυρίες και Κύριοι,
Μέσα από τις ενδιαφέρουσες σελίδες του βιβλίου,
αναδεικνύεται η κυρίαρχη θέση, διαχρονικά, της λογιστικής στη δημόσια ζωή.
Όπως υποστηρίζει και ο Καθηγητής, «η λογιστική, πάντοτε παρούσα και
ευπροσάρμοστη, βρισκόταν στη σκηνή του θριάμβου και του εγκλήματος».
Σταχυολογώ, σε τίτλους, ορισμένες μόνο
εμβληματικές αναφορές του συγγραφέα μέσα από αυτό το ιστορικό πέρασμα της λογιστικής:
§
Οι λογισταί στην αρχαία
Αθήνα, δηλαδή οι δημόσιοι υπάλληλοι που ασχολούνταν με την λογιστική.
§
Οι κυαίστορες στη αρχαία
Ρώμη, που φύλαγαν τα κλειδιά του δημόσιου θησαυροφυλακίου.
§
Τα rationarium
στη αρχαία Ρώμη, δηλαδή τα καλά λογιστικά βιβλία.
§
Το Domesday Book,
το Βιβλίο
της Κρίσης, που παραλληλίζει τους βασιλικούς ελέγχους με την τελική
λογοδοσία στον Θεό.
§
Το Liber abaci,
το βιβλίο του άβακα, καθώς και τα σχολεία του άβακα, που έγιναν κέντρα
εκπαίδευσης για τους εμπόρους των ιταλικών δημοκρατικών πόλεων.
§
Τα καθολικά των εποπτών της
Γένοβας, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για οικονομικούς υπολογισμούς, καταγραφές
και εσωτερική λογοδοσία.
§
Τα libri grandi,
τα λογιστικά βιβλία του Ντατίνι, καθώς και το libro segreto,
το κρυφό προσωπικό του βιβλίο, στο οποίο καταγράφονταν το κέρδος και τα
πράγματα που τον συνέδεαν με τον Θεό.
§
Τη χριστιανική έννοια της
λογιστικής, μέσα από τις ηθικές «πιστώσεις», «χρεώσεις» και «ισοζύγια».
§
Την tavola
των Μεδίκων, με μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων να κατευθύνεται για τη
χρηματοδότηση της φιλοσοφίας του νεοπλατωνισμού.
§
Την Summa
του Πατσιόλι, του πρώτου δημοσιευμένου εγχειριδίου λογιστικής.
§
Τα Βιβλία διπλογραφικής λογιστικής
και τα Ημερολόγια του Μαντσόνι και το βιβλίο του Αυλικού του Καστιλιόνε.
§
Τα λογιστικά σχολεία στην
Αμβέρσα.
§
Το λογιστικό βιβλίο των βασιλικών
λογαριασμών και τα λογιστικά βιβλία τσέπης του
Λουδοβίκου της Γαλλίας.
§
Τα ιστορικά απομνημονεύματα
και οι δημόσιοι κανόνες για τη λογιστική του Κολμπέρ.
§
Τους οικονομικούς χειρισμούς
του Γουάλπολ, που τον βοήθησαν να μείνει στην εξουσία για 21 χρόνια, η πιο
μακροχρόνια θητεία στην ιστορία της Βρετανίας.
§
Το εγχειρίδιο Η
μέθοδος τήρησης λογιστικών βιβλίων του Μάϊρ, ένα από τα σημαντικότερα
βιβλία όλων των εποχών.
§
Τον βιομήχανο Γουέντγουντ,
του οποίου τα γραπτά για την κοστολόγηση είναι από τα πιο θεμελιώδη στην
ιστορία των οικονομικών.
§
Τον Ελβετό τραπεζίτη Νεκέρ,
που δημοσίευσε το Δημόσιο λογιστικό και την Πραγματεία για τη διαχείριση των οικονομικών,
καθιερώνοντάς τον ως τον κορυφαίο συγγραφέα οικονομικών στον κόσμο.
§
Τον Φραγκλίνο, τον Τζέφερσον,
τον Ουάσινγκτον,
τον Μόρις
και τον Χάμιλτον, με τη μεγάλη συμβολή τους στην καθιέρωση της
σύγχρονης λογιστικής στην πρώιμη Αμερική.
§
Την μεγάλης έκτασης διαχείριση των
σιδηροδρόμων, που ανέδειξε τον ρόλο των κυβερνητικών ρυθμιστικών αρχών
και των ιδιωτικών λογιστικών εταιρειών.
§
Το δίλημμα του Ντίκενς, την μεθοδολογία
του Τέϊλορ.
§
Τον Χάσκινς, ο οποίος υπήρξε
πρωτοπόρος της λογιστικής εκπαίδευσης και των προτύπων, και τον Ντίκινσον,
με το εγχειρίδιο Λογιστικής Πρακτικής και Διαδικασίας.
§
Την θέσπιση του Νόμου
Glass-Steagall
και την ίδρυση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ως πρώτες αντιδράσεις στη Μεγάλη Ύφεση
του 1929.
§
Το Νόμο Sarbanes-Oxley,
ως απάντηση στα μεταγενέστερα λογιστικά σκάνδαλα εταιρειών και στις χρεοκοπίες.
Την κοινή συνισταμένη όλων αυτών συνοψίζει ο
συγγραφέας:
«Από
την Ιταλία της Αναγέννησης και τις σπουδαίες μοναρχίες της Ισπανίας και της
Γαλλίας έως τις εμπορικές κοινωνίες της Ολλανδίας, της Βρετανίας και της
Αμερικής, η λογιστική εμφανίζεται στη σκηνή με μεγάλη επίδραση, για να
υποχωρήσει τελικά σε επικίνδυνο μονοπάτι».
Κυρίες και Κύριοι,
Ποια είναι συνεπώς τα βασικά συμπεράσματα και
διδάγματα που μπορούμε να εξάγουμε, διατρέχοντας τις σελίδες του βιβλίου;
Η λογιστική αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία
εταιριών και κρατών.
Η αποτελεσματική λογιστική και πολιτική λογοδοσία
συνέβαλαν, διαχρονικά και σημαντικά, στην ακμή και στην παρακμή μιας κοινωνίας.
Στη σύγχρονη οικονομία, ο ρόλος της λογιστικής
γίνεται πιο εύθραυστος και ασαφής, γι’ αυτό υπάρχει ανάγκη από ισχυρούς,
επαρκείς και αποτελεσματικούς θεσμούς, με τη θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων και
εποπτικών πρακτικών και με τη θωράκιση των ελεγκτικών μηχανισμών.
Η χρηματοοικονομική ευθύνη, τόσο η εταιρική όσο
και η κυβερνητική, πρέπει διαρκώς να καλλιεργείται, να ενισχύεται και να
επιβεβαιώνεται.
Η διαφάνεια, η αξιοπιστία, η κοινωνική ευθύνη και
η λογοδοσία αποτελούν θεμελιώδεις αρχές χρηματοοικονομικής ευθύνης στο σύγχρονο
εταιρικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Η λογιστική και δημοσιονομική πειθαρχία αποτελούν
ορθή επιχειρηματική πρακτική και σηματοδοτούν μία καλή διακυβέρνηση.
Η εταιρική διακυβέρνηση, μαζί με την εταιρική
κοινωνική ευθύνη και τη βιώσιμη ανάπτυξη, αποτελούν τους τρεις θεμελιώδεις
πυλώνες της σύγχρονης επιχειρηματικότητας, για μία επιχείρηση που θέλει να
αναπτύσσεται σε στέρεο οικονομικό και κοινωνικό έδαφος.
Στόχοι
της ελεγκτικής διαδικασίας πρέπει να είναι η αποτελεσματική χρήση των δημοσίων
πόρων, η ανάπτυξη χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, η ορθή εκτέλεση των
διοικητικών δραστηριοτήτων και η κοινοποίηση των πληροφοριακών στοιχείων μέσω
της δημοσίευσης αντικειμενικών εκθέσεων.
Κυρίες και Κύριοι,
Τούτων δοθέντων, ο συνδυασμός λογιστικής,
πολιτικής και λογοδοσίας, τουλάχιστον στο πεδίο της διαχείρισης των δημόσιων
οικονομικών, ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια;
Εκτιμώ πως ναι, και μάλιστα πολύ περισσότερο σε
σχέση με άλλες χώρες.
Και συνεχίζουμε, ως χώρα, αυτό να το πράττουμε.
Θα μου επιτρέψετε, στο πλαίσιο της αναγκαίας
πολιτικής λογοδοσίας, να καταθέσω ορισμένες από τις βασικότερες παρεμβάσεις που
έγιναν σε αυτό το πεδίο, κατά την περίοδο 2012-2014.
Παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν με την πολύτιμη
συμβολή στελεχών του ΓΛΚ, πολλά από τα οποία βρίσκονται σήμερα στην αίθουσα,
και τα οποία θα ήθελα, για ακόμη μία φορά, δημόσια να ευχαριστήσω.
Παρεμβάσεις
όπως είναι:
§
Η επικαιροποίηση και
βελτίωση του συστήματος δημοσιονομικών ελέγχων.
§
Η ποσοτική και ποιοτική
ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για τη διαχείριση των δημοσίων πόρων.
§
Η ενεργοποίηση μηχανισμών
παρακολούθησης και επιβολής κυρώσεων σε ΔΕΚΟ και ΝΠΙΔ.
§
Η σύσταση και λειτουργία του
Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ.
§
Η εδραίωση της τακτικής,
έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης και της διαφάνειας σχετικά με την πορεία
εκτέλεσης του Προϋπολογισμού.
§
Η εφαρμογή διαδικασίας
αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου.
§
Η σύσταση τμημάτων εσωτερικού
ελέγχου σε όλα τα Υπουργεία και τις αποκεντρωμένες διοικήσεις της χώρας.
§
Η περαιτέρω θεσμική θωράκιση
της καταπολέμησης της απάτης.
§
Η αναβάθμιση του ρόλου του
Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
§
Η αναμόρφωση του Μηνιαίου
Δελτίου Εκτέλεσης Προϋπολογισμού των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης.
Επίσης,
με Νόμο του 2014, αναθεωρήθηκε και εκσυγχρονίστηκε το θεσμικό πλαίσιο
δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας.
§ Εναρμονίστηκε το εθνικό δημοσιονομικό πλαίσιο με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές και διεθνείς
πρακτικές.
§ Επικαιροποιήθηκαν οι διατάξεις του δημόσιου λογιστικού.
§ Αναδείχθηκε και εμπεδώθηκε η έννοια της δημοσιονομικής
πειθαρχίας.
Μεταξύ
άλλων, με:
§ Την διάκριση των ρόλων και των αρμοδιοτήτων των θεσμικών
οργάνων που συμμετέχουν στη δημοσιονομική διαχείριση.
§ Με την χαρτογράφηση αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων των
Γενικών Διευθύνσεων Οικονομικών Υπηρεσιών.
§ Με την θέσπιση ενός ανεξάρτητου Δημοσιονομικού
Συμβουλίου.
Κυρίες και Κύριοι,
Συμπερασματικά, η ξενάγηση στις σελίδες του
βιβλίου είναι συναρπαστική και χρήσιμη, προσφέροντας μια νέα ανάγνωση του
μακρινού και πρόσφατου παρελθόντος.
Για αυτό το λόγο εύχομαι ολόψυχα, το ανά χείρας
βιβλίο να βρει την ανταπόκριση που προσδοκά ο συγγραφέας, και να διαβαστεί, να
μελετηθεί καλύτερα, από πολλούς, όσο γίνεται περισσότερους…