Τα χαμηλά επίπεδα θερμοκρασίας γίνονται συχνά αιτία για
την εμφάνιση πόνου στη μέση ή σε άλλο σημείο της σπονδυλικής στήλης όπου
προϋπάρχει βλάβη ή τραυματισμός. Οι ασθενείς γνωρίζουν εμπειρικά ότι οι
ψυχρότερες καιρικές συνθήκες και ο πόνος στην πλάτη, τους μυς και τις αρθρώσεις
σχετίζονται. Είναι, όμως, επιστημονικά αποδεδειγμένο;
«Μέχρι σήμερα δεν
υπάρχουν ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι υπάρχει σχέση
μεταξύ της μείωσης της ατμοσφαιρικής πίεσης και του μυοσκελετικού πόνου. Όμως,
οι άνθρωποι με παλαιούς τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη παραπονιούνται συχνά
για έναρξη νέων επεισοδίων πόνου στα συγκεκριμένα σημεία, ή αύξηση της έντασής
τους όταν επίκειται επιδείνωση του καιρού.
Αναφέρουν ότι βιώνουν πόνο στην πλάτη, στον αυχένα και στις αρθρώσεις
είτε λίγο πριν από μια καταιγίδα, ή όταν η θερμοκρασία πέφτει γρήγορα, γεγονός
που σημαίνει ότι το σώμα κατά κάποιο τρόπο είναι σε θέση να αντιληφθεί τις
αλλαγές που συμβαίνουν στον καιρό», μας εξηγεί ο χειρουργός σπονδυλικής στήλης, Διευθυντής στο
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του North Staffordshire και επιστημονικός Διευθυντής και υπεύθυνος του τμήματος σπονδυλικής της
Osteon Orthopedic Clinic Δρ. Κωνσταντίνος Σταραντζής. «Μπορεί οι γνώσεις μας προς το παρόν να είναι
περιορισμένες γι’ αυτή τη σχέση, αυτό όμως που με βεβαιότητα γνωρίζουμε είναι
ότι οι ψυχρές κλιματικές συνθήκες “παγώνουν” τους μύες, τους τένοντες και ότι
οι σύνδεσμοι γίνονται λιγότερο ελαστικοί, οπότε πιο ευάλωτοι σε τραυματισμούς -
την αιτία του πόνου».
Η βιβλιογραφία σχετικά με τη σχέση καιρού και
πόνου στη μέση είναι περιορισμένη. Διάφορες μελέτες δεν έχουν δείξει καμία
συσχέτιση και άλλες έχουν δείξει πολύ μικρή μεταξύ του πόνου και των καιρικών
παραγόντων όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, η βαρομετρική πίεση και η ταχύτητα
του ανέμου. Οι ισχυρότερες αποδείξεις δείχνουν τις επιπτώσεις του καιρού σε
εκείνους που πάσχουν από πόνο λόγω ρευματοειδούς αρθρίτιδας και
οστεοαρθρίτιδας. Μια ευρωπαϊκή μελέτη του 2014 σε 6 ευρωπαϊκές χώρες με
διαφορετικό κλίμα εξέτασε τις διαφορές στον πόνο που αισθάνονται οι ηλικιωμένοι
με οστεοαρθρίτιδα. Τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι ο καιρός
επιδείνωσε τον πόνο τους. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι άνθρωποι από τα θερμότερα
κλίματα - οι Νότιοι Ευρωπαίοι - ήταν πιο ευαίσθητοι στις καιρικές συνθήκες από
εκείνους της Βόρειας Ευρώπης και η ευαισθησία στις καιρικές συνθήκες ήταν πιο
συχνή μεταξύ των γυναικών.
«Στους περισσότερους
είναι άγνωστο ότι ο πόνος δεν σχετίζεται με τη γεωγραφική περιοχή, δηλαδή δεν
είναι πιο έντονος στους κατοίκους των
βορειότερων περιοχών, ούτε μειώνεται όταν ζουν σε νοτιότερες πόλεις. Το
σώμα τείνει να προσαρμόζεται στο κλίμα του τόπου κατοικίας, οπότε οι αλλαγές
της θερμοκρασίας στην οποία έχει συνηθίσει μπορεί να είναι εξίσου αισθητές τόσο
στα άτομα που ζουν σε ψυχρότερες όσο και σε θερμότερες περιοχές. Υπάρχουν
πολλές πιθανότητες έναρξης ενός νέου επεισοδίου ή αύξησης της έντασής του όταν
η θερμοκρασία πέφτει ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής», σημειώνει ο Δρ. Σταραντζής.
Παράλληλα, οι διαμένοντες σε μέρη με βαρύ χειμώνα και
συχνές χιονοπτώσεις, που υποχρεώνονται να εκτελούν εργασίες σε εξωτερικούς
χώρους -ακόμα και αν αυτό περιορίζεται στο φτυάρισμα του χιονιού από την αυλή
τους ή στη διάσχιση παγωμένων πεζοδρομίων- σίγουρα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο
να υποστούν κάποιο τραυματισμό είτε από απότομη κίνηση είτε από πτώση. Οπότε
πρέπει να ακολουθούν τις βασικές αρχές προστασίας από μυοσκελετικούς
τραυματισμούς, που περιλαμβάνουν ορθό τρόπο κάμψης, άρσης και στροφής του
κορμού, αλλά και να δίνουν προσοχή στη σωστή προετοιμασία τους προτού εκτεθούν
στο κρύο και τον πάγο, όπως να φορούν ζεστά ρούχα και παπούτσια με
αντιολισθητικές σόλες. Δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η προσοχή τους πρέπει να
επικεντρώνεται στην αποφυγή πτώσης και να μην κάνουν μηχανικά κινήσεις που υπό
άλλες συνθήκες δεν θα εγκυμονούσαν τον παραμικρό κίνδυνο.
Η παύση άσκησης κατά τη διάρκεια του χειμώνα αποτελεί
άλλον έναν λόγο για τον οποίο μπορεί να ξεκινήσει ή επιδεινωθεί ο πόνος στην
πλάτη. Οι συνθήκες που επικρατούν τους πιο κρύους μήνες του έτους, δηλαδή οι
μικρότερης διάρκειας ημέρες και οι χαμηλές θερμοκρασίες, αποθαρρύνουν μεγάλο
μέρος των ανθρώπων που ασκούνται αποκλειστικά στην ύπαιθρο να συνεχίζουν να
γυμνάζονται. Το χιόνι, ο πάγος, η υγρασία αλλά και οι μουντές σκοτεινές ημέρες
αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για πολλούς να ξεκινήσουν για το πρωινό
τζόκινγκ, αλλά και παράγοντες κινδύνου για πρόκληση
τραυματισμών ή επιδείνωση των υφιστάμενων πόνων. Όμως, η άσκηση είναι βάλσαμο
για τον πόνο στην πλάτη και η αποφυγή της συνεπάγεται χειροτέρευση της
κατάστασης. Οπότε, η αδιάλειπτη εκγύμναση του σώματος αποτελεί τη μοναδική
λύση. Οι εσωτερικοί χώροι προσφέρονται
για εναλλακτικό τρόπο άσκησης (γιόγκα, περπάτημα σε διάδρομο, στατικό
ποδήλατο), ώστε να διατηρηθεί η σωματική ευρωστία.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων μια νέα ή ξαφνική
εμφάνιση πόνου στη μέση και σε οποιοδήποτε σημείο της σπονδυλικής στήλης είναι
λόγος ανησυχίας και συχνά οι πάσχοντες υποθέτουν το χειρότερο. Παρότι, η ένταση
του πόνου δεν είναι πάντα ενδεικτικό σύμπτωμα της σοβαρότητας της κατάστασης ή
του τραυματισμού, οι ασθενείς δεν πρέπει
να βασανίζονται κάνοντας εικασίες για την αιτία του και λαμβάνοντας
αυθαίρετα αναλγητικά/μυοχαλαρωτικά. Πρέπει να απευθύνονται στον ορθοπεδικό
τους, προκειμένου να την αντιμετωπίσουν οριστικά.
«Οι ασθενείς συχνά αποφεύγουν να απευθυνθούν στους
ειδικούς γιατί υποθέτουν ότι για τη διάγνωση απαιτούνται περίπλοκες εξετάσεις ή
ότι το κόστος για την αντιμετώπιση της πάθησης θα είναι υπερβολικό. Η λύση
ωστόσο είναι συνήθως απλή. Ο συνδυασμός απεικονιστικής εξέτασης και κλινικής
εκτίμησης από τον ορθοπεδικό συνήθως είναι αρκετή για τη διάγνωση. Η θεραπεία
συνήθως εξαρτάται από τα ευρήματα, δηλαδή από την αιτία που προκαλεί τον πόνο.
Άλλοτε είναι συντηρητική, δηλαδή φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπεία, και
άλλοτε χειρουργική, προκειμένου να απαλλαχθεί ο ασθενής οριστικά από τα
συμπτώματά του», καταλήγει ο Δρ. Κωνσταντίνος Σταραντζής.