 |
| Φωτογραφίες: Ο προσφυγικός καταυλισμός στο Βαθύ της Σάμου (Credits: Anna Pantelia / MSF) |
Γιατροί Χωρίς Σύνορα: Τρία χρόνια μετά, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας διαιωνίζει τον εγκλωβισμό και την απόγνωση των προσφύγωνΚαθώς συμπληρώνονται τρία χρόνια από την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στην Ελλάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τους Ευρωπαίους ηγέτες να τερματίσουν την επιζήμια πολιτική του εγκλωβισμού ανθρώπων στους καταυλισμούς των ελληνικών νησιών, καθώς και να φροντίσουν για την άμεση απομάκρυνση όλων των ευάλωτων, ειδικά των παιδιών, από αυτά τα σημεία και την μετακίνησή τους σε ασφαλή στέγη στην ηπειρωτική χώρα ή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Καθώς συμπληρώνονται τρία χρόνια από την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στην Ελλάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τους Ευρωπαίους ηγέτες να τερματίσουν την επιζήμια πολιτική του εγκλωβισμού ανθρώπων στους καταυλισμούς των ελληνικών νησιών, καθώς και να φροντίσουν για την άμεση απομάκρυνση όλων των ευάλωτων, ειδικά των παιδιών, από αυτά τα σημεία και την μετακίνησή τους σε ασφαλή στέγη στην ηπειρωτική χώρα ή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα τελευταία τρία χρόνια, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει εγκλωβίσει χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά σε υπερπλήρεις χώρους που χαρακτηρίζονται από έλλειψη υγιεινής και ασφάλειας, απαράδεκτες συνθήκες και περιορισμένη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους και εκτεταμένη δυστυχία.
«Η Ελλάδα έχει γίνει αποθήκη για τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που απέτυχε να προστατεύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση» λέει ο Εμανουέλ Γκουέ, επικεφαλής αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα. «Αυτό που άλλοτε χαρακτηριζόταν ως "προσφυγική κρίση" έχει δώσει τη θέση του σε αδικαιολόγητα επίπεδα ανθρώπινου πόνου στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα. Οι ευρωπαϊκές και ελληνικές αρχές συνεχίζουν να βλάπτουν την αξιοπρέπεια και την υγεία των ευάλωτων ατόμων, σε μια προσπάθεια προφανώς να αποτρέψουν τον ερχομό άλλων ανθρώπων. Η πολιτική αυτή είναι βάναυση, απάνθρωπη και κυνική και πρέπει να τερματιστεί.»
Εξαιτίας της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, πάνω από 12.000 άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι αυτή τη στιγμή σε άθλιες συνθήκες στα πέντε hotspot στα νησιά, περιμένοντας την απάντηση στην αίτηση ασύλου τους, μια πολύπλοκη διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει έως τρία χρόνια. Στον καταυλισμό στο Βαθύ, στη Σάμο, οι συνθήκες έχουν επιδεινωθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες εξαιτίας του μεγάλου συνωστισμού, αναγκάζοντας τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να στείλουν μια ιατρική ομάδα ξανά στο νησί. Αυτή τη στιγμή ο καταυλισμός φιλοξενεί περισσότερους από 4.100 ανθρώπους σε έναν χώρο που έχει φτιαχτεί για μόλις 638, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να μένουν σε άθλιες συνθήκες και χωρίς προστασία στον βρώμικο και μη ασφαλή χώρο έξω από τον επίσημο καταυλισμό. Σε αυτούς που ζουν έξω από τον καταυλισμό περιλαμβάνονται τουλάχιστον 79 ασυνόδευτα παιδιά, έγκυες, ηλικιωμένοι, άνθρωποι με χρόνια προβλήματα υγείας, μεταξύ αυτών και σοβαρές ψυχικές παθήσεις όπως ψύχωση, και θύματα βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας.
Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζονται επίσης στη Λέσβο και τη Χίο, όπου οι καταυλισμοί είναι σε οριακό σημείο: ο καταυλισμός της Μόριας στη Λέσβο φιλοξενεί 5.200 ανθρώπους σε έναν χώρο που έχει φτιαχτεί για 3.100, και ο καταυλισμός της ΒΙΑΛ στη Χίο φιλοξενεί 1.361 ανθρώπους σε έναν χώρο που έχει φτιαχτεί για 1.014. Εκεί, όπως και στη Σάμο, το ιατρικό προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα φροντίζει τους ανθρώπους που υποφέρουν από σωματικές και ψυχικές ασθένειες, οι οποίες συνδέονται με τις συνθήκες διαβίωσης, με τον μεγάλο χρόνο αναμονής για να διεκπεραιωθεί η αίτηση ασύλου τους και με τις αιτίες που τους έκαναν να φύγουν από την πατρίδα τους.
«Τρία χρόνια μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ελληνική κυβέρνηση εξακολουθούν να μην παρέχουν αξιοπρεπείς, ανθρώπινες συνθήκες και κατάλληλη φροντίδα σε όσους είναι εγκλωβισμένοι στα ελληνικά νησιά» λέει o Βασίλης Στραβαρίδης, Γενικός Διευθυντής του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Σήμερα στο Βαθύ, στη Σάμο, πάνω από τους μισούς ανθρώπους που βρίσκονται στον καταυλισμό ζουν σε σκηνές ή κάτω από μουσαμάδες, περιτριγυρισμένοι από σκουπίδια και ανθρώπινα περιττώματα. Στον έναν μήνα από την επιστροφή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο, φροντίζουμε έγκυες γυναίκες και ανθρώπους με χρόνια προβλήματα υγείας και πραγματοποιούμε ομαδικές συνεδρίες για ασθενείς ψυχικής υγείας. Σχεδιάζουμε να κλιμακώσουμε τις δραστηριότητές μας τις επόμενες εβδομάδες, ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε φροντίδα σε περισσότερους ανθρώπους.»
Στην ηπειρωτική χώρα, χιλιάδες μετανάστες, που έφτασαν μετά την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, ζουν σε καταυλισμούς ή σε δομές προσωρινής φιλοξενίας που διαχειρίζονται τα Ηνωμένα Έθνη ή μη κυβερνητικές οργανώσεις, ενώ άλλοι μένουν σε κτίρια υπό κατάληψη σε άσχημες συνθήκες ή κοιμούνται στον δρόμο. Όλοι αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα. Ομάδες ψυχολόγων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζονται για τη φροντίδα όσων έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος και ψύχωση, και για την αποκατάσταση των θυμάτων βασανιστηρίων. Οι ψυχολόγοι μας αναφέρουν τη στέγαση των ασθενών τους ως τη μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν. Στο κέντρο για θύματα βασανιστηρίων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Αθήνα, πάνω από το 15% των ασθενών είναι άστεγοι, γεγονός που δυσκολεύει την αποκατάστασή τους.
«Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε μια γυναίκα να ξεπεράσει το ψυχικό τραύμα που της έχουν προκαλέσει οι σεξουαλικές επιθέσεις που έχει υποστεί όταν ζει στον δρόμο;» αναρωτιέται ο Γκουέ. «Όχι μόνο ζει μέσα στον φόβο ότι θα ξαναδεχτεί επίθεση, αλλά επιπλέον θα ήταν επικίνδυνο να παίρνει τα φάρμακά της, καθώς της προκαλούν υπνηλία. Η αποκατάσταση δεν είναι δυνατή χωρίς ασφαλή στέγη, ωστόσο υπάρχει πραγματική έλλειψη ασφαλούς στέγης για τους ασθενείς μας με αυξημένες ανάγκες σε όλη την Ελλάδα.»
Ενώ ο συνολικός αριθμός των αφίξεων έχει μειωθεί σημαντικά από το 2016, πάνω από 5.000 άντρες, γυναίκες και παιδιά έχουν φτάσει στην Ελλάδα από τις αρχές του έτους. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων έρχονται από χώρες που σπαράσσονται από τον πόλεμο, όπως το Αφγανιστάν, η Συρία, το Ιράκ και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ενώ πάνω από τους μισούς είναι γυναίκες και παιδιά. Αυτό δείχνει ότι η μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βασίζεται στον εγκλωβισμό και την αποτροπή έχει αποτύχει να δημιουργήσει εναλλακτικές οδούς προς την ασφάλεια για όσους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια σε αιτούντες άσυλο και μετανάστες στην Ελλάδα από το 1996. Το 2014, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διεύρυναν τις δραστηριότητές τους στην Ελλάδα προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των όλο και περισσότερων αιτούντων άσυλο, προσφύγων και άλλων μεταναστών που έφταναν στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα από την Τουρκία. Από το 2016, οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα προσφέρουν υπηρεσίες που περιλαμβάνουν βασική φροντίδα υγείας, θεραπεία για χρόνια νοσήματα, φροντίδα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, φυσικοθεραπεία, κλινική ψυχολογική φροντίδα και ψυχιατρική φροντίδα, παράλληλα με ένα ολοκληρωμένο πακέτο κοινωνικής υποστήριξης. Σήμερα, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζονται στη Λέσβο, τη Σάμο και τη Χίο, καθώς και στο κέντρο της Αθήνας.