Για το επίδομα γέννησης:
Από τα στοιχεία προκύπτει επίσης ότι ο δείκτης γεννήσεων στη χώρα βρίσκεται σταθερά τα τελευταία έτη σε επίπεδα κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η τάση αυτή δεν καταγράφεται προφανώς, μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, στη χώρα μας εμφανίζεται ενισχυμένη τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης και της δυσκολίας εξασφάλισης των αναγκαίων συνθηκών για την απόκτηση και την ανατροφή παιδιών. Για το λόγο αυτό, η καθιέρωση επιδόματος γέννησης αποτελεί αναγκαιότητα, ακολουθώντας την πρακτική του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Ελβετίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το επίδομα -το οποίο θα είναι ακατάσχετο- θα έχει οριζόντιο και σχεδόν καθολικό χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό, τίθεται υπό δύο αυτονόητες προϋποθέσεις: α) του εισοδήματος κάτω από ένα όριο και β) της μόνιμης και νόμιμης διαμονής στη χώρα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΟΕ, το εισοδηματικό «ταβάνι» που προβλέπεται αφορά το πλέον εύπορο τμήμα του πληθυσμού της χώρας, καθώς αποκλείεται μόλις το 1% των υπόχρεων για φορολογική δήλωση.
Το επίδομα γέννησης θα είναι και το πρώτο επίδομα που θα χορηγείται αυτοματοποιημένα, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του Υπουργείου μας με το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής.
Για τη σύνδεση των επιδομάτων με την επαρκή φοίτηση:
Όσον αφορά τα επιδόματα παιδιού, στέγασης καθώς και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, η χορήγησή τους προϋποθέτει την απόδειξη της επαρκούς φοίτησης του παιδιού στο σχολείο. Η εκπαίδευση είναι το πιο σημαντικό εφόδιο για κάθε πολίτη, βασική προϋπόθεση για κοινωνική κινητικότητα και άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Αποτελεί, συνεπώς, αυτονόητη πρόνοια του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων το να διασφαλίσει ότι όσοι είναι δικαιούχοι αυτής της επιδοματικής ενίσχυσης εκπληρώνουν τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις της γονικής μέριμνας και παρέχουν στα τέκνα τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους και να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον. Η σύνδεση αυτή άλλωστε επιδοκιμάστηκε από πολλούς φορείς που συμμετείχαν στη συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή και επιδοκιμάστηκε και από τη βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα δικαιώματα του παιδιού.
Για τη σταθερή ημερομηνία καταβολής των επιδομάτων:
Με το νομοσχέδιο προβλέπεται ότι στο εξής η καταβολή των επιδομάτων από τον ΟΠΕΚΑ θα πραγματοποιείται, την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα. Και αυτό κυρίως για να διευκολύνεται ο οικονομικός προγραμματισμός των δικαιούχων αλλά και για να πάψει να αποτελεί η ημερομηνία καταβολής των επιδομάτων αντικείμενο μικροπολιτικής επικοινωνιακής εκμετάλλευσης.
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία της Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνας Μιχαηλίδου:
ΟΜΙΛΙΑ ΕΠΙ ΤΟΥ
ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ
«ΕΠΙΔΟΜΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ»
Με τo υπό ψήφιση νομοσχέδιο, η Κυβέρνηση υλοποιεί μία βασική προεκλογική δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας και παράλληλα σηματοδοτεί θεσμικά την έναρξη μίας συστηματικής προσπάθειας για αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης. Μία κρίση που αν δεν αναλάβουμε δράση σήμερα, θα απειλήσει την υπόστασή της χώρας τις δεκαετίες που έρχονται, τόσο σε κοινωνικοοικονομικό όσο και γεωπολιτικό επίπεδο. Είναι προφανές ότι η αναστροφή της παρούσας δημογραφικής τάσης είναι ζήτημα περίπλοκο και οι όποιες πρωτοβουλίες θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμούμε τη θετική επίδραση που μπορεί να έχει κάθε στοχευμένο μέτρο προς αυτήν την κατεύθυνση καθώς και την επίδρασή του στη συλλογική ψυχολογία και τις προσωπικές σταθμίσεις των πολιτών όσον αφορά την απόφαση να αναλάβουν την ευθύνη ανατροφής ενός παιδιού.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, εκτός από τη χορήγηση του επιδόματος γέννησης, το νομοσχέδιο ρυθμίζει ειδικότερα ζητήματα προνοιακών επιδομάτων που ήδη χορηγούνται, με στόχο να αυξήσει τη θετική τους επίδραση τόσο στους δικαιούχους όσο και ευρύτερα στο κοινωνικό σώμα. Οι ρυθμίσεις αυτές υπηρετούν τη στόχευση η επιδοματική πολιτική να ενισχύει εισοδηματικά όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη, ταυτόχρονα όμως να διαθέτει αναπτυξιακή διάσταση και να συμβάλλει στην κοινωνική κινητικότητα.
Έρχομαι τώρα στην ουσία των διατάξεων:
Α. Επίδομα γέννησης
Τα στατιστικά στοιχεία (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ) είναι αμείλικτα: το 2018 οι γεννήσεις στην Ελλάδα ανήλθαν σε 86.440, καταγράφοντας μείωση 2,4% σε σχέση με το 2017 που ήταν 88.553. Την ίδια χρονιά, οι θάνατοι, κατά το 2018, ανήλθαν σε 120.297, καταγράφοντας μείωση 3,4% σε σχέση με το 2017 που ήταν 124.501.
Από τα στοιχεία προκύπτει επίσης ότι ο δείκτης γεννήσεων στη χώρα βρίσκεται σταθερά τα τελευταία έτη σε επίπεδα κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι όλο και περισσότεροι αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία έχει ως αποτέλεσμα ο αριθμός των παιδιών στις περισσότερες οικογένειες να μην υπερβαίνει τα δυο, και επομένως ο πληθυσμός της χώρας να συρρικνώνεται συνεχώς.
Οι τάσεις αυτές δεν καταγράφονται, προφανώς, μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, στη χώρα μας εμφανίζονται ενισχυμένες τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης και της δυσκολίας εξασφάλισης των αναγκαίων συνθηκών για την απόκτηση και την ανατροφή παιδιών. Για το λόγο αυτό, η καθιέρωση επιδόματος γέννησης αποτελεί αναγκαιότητα, ακολουθώντας την πρακτική του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Ελβετίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η πτώση του δείκτη γεννήσεων συνδέεται, προφανώς , και με την προοπτική του ασφαλιστικού συστήματος, διότι μείωση των γεννήσεων και παράλληλα γήρανση του πληθυσμού σημαίνει ότι μειώνεται το εργατικό δυναμικό και αυξάνονται οι συνταξιούχοι. Αυτές είναι οι δυο παράλληλες τάσεις που απειλούν τη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Σε αυτές τις συνθήκες, μια σύγχρονη δημογραφική πολιτική είναι περισσότερο από αναγκαία, είναι επείγουσα. Και η θέσπιση για πρώτη φορά του επιδόματος γέννησης συνιστά κρίσιμη συνιστώσα, ουσιαστικά αλλά και συμβολικά, μίας τέτοιας πολιτικής
Το επίδομα -το οποίο θα είναι ακατάσχετο- θα έχει οριζόντιο και σχεδόν καθολικό χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό, τίθεται υπό δύο αυτονόητες προϋποθέσεις: α) του εισοδήματος κάτω από ένα όριο και β) της μόνιμης και νόμιμης διαμονής στη χώρα.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΟΕ, το εισοδηματικό «ταβάνι» που προβλέπεται αφορά το πλέον εύπορο τμήμα του πληθυσμού της χώρας, καθώς αποκλείεται μόλις το 1% των υπόχρεων για φορολογική δήλωση.
Το επίδομα θα χορηγείται στους διαμένοντες στη χώρα Έλληνες πολίτες, στους ομογενείς και στους πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ελβετίας και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Όσον αφορά τους πολίτες άλλων χωρών-εκτός δηλ. Ε.Ε. και Ε.Ο.Χ.- η χορήγηση του επιδόματος τελεί υπό την προϋπόθεση μόνιμης διαμονής στη χώρα τα τελευταία δώδεκα χρόνια πριν τη γέννηση του παιδιού. Στην περίπτωση αυτή, η δωδεκαετής παραμονή εκλαμβάνεται ως ικανό χρονικό διάστημα για την απόκτηση ισχυρού βιοτικού δεσμού των δικαιούχων με τη χώρα και την ελληνική κοινωνία. Η πρόβλεψη για δωδεκαετή διαμονή συνδέεται με τη δημογραφική στόχευση του μέτρου, καθώς δε νοείται χορήγηση μίας τέτοιας οικονομικής ενίσχυσης σε ανθρώπους για τους οποίους δεν είναι διασφαλισμένη η μακροχρόνια εγκατάστασή τους στη χώρα και επομένως η προοπτική ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία.
Σημειώνω ότι το επίδομα γέννησης θα είναι και το πρώτο επίδομα που θα χορηγείται αυτοματοποιημένα, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του Υπουργείου μας με το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής.
Και φυσικά, όπως ήδη τονίστηκε, το επίδομα γέννησης συνιστά απλώς την προμετωπίδα μία ολοκληρωμένης δημογραφικής πολιτικής, η οποία, σταδιακά και με σχεδιασμό, θα εμπλουτίζεται συνεχώς. Υπενθυμίζω την ήδη θεσπισθείσα αύξηση του αφορολόγητου ορίου για κάθε παιδί, τη μείωση του Φ.Π.Α. για τα βρεφικά είδη την πρόσφατη κατάργηση του φόρου πολυτελείας για τα αυτοκίνητα των πολυτέκνων και την προσπάθεια από τον περασμένο Ιούλιο για την ε εν τοις πράγμασι εφαρμογής της πρόχειρα σχεδιασμένης από την προηγούμενη Κυβέρνηση δίχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Όλα τα παραπάνω, εξάλλου, αποτελούσαν και συστάσεις της Έκθεσης του 2018 της διακομματικής Επιτροπής της Βουλής για το δημογραφικό. Κομβικής σημασίας είναι και η καθιέρωση εντός του 2020 ενός συστήματος διευρυμένης πρόσβασης στους παιδικούς σταθμούς μέσω μίας καθολικής οικονομικής ενίσχυσης μεσοσταθμικού ύψους 180 ευρώ, εξασφαλίζοντας παροχή βρεφονηπιακής φροντίδας για όλα τα παιδιά. Για την εκπλήρωση αυτού του στόχου, με το άρθρο 21 του νομοσχεδίου, διευκολύνεται η πρόσβαση των δήμων της χώρας σε χρηματοδότηση για την ίδρυση και λειτουργία περισσότερων βρεφονηπιακών σταθμών.
Β. Επικαιροποίηση των όρων χορήγησης τεσσάρων άλλων βασικών επιδομάτων (παιδιού, στέγασης, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ορεινών και μειονεκτικών περιοχών)
Πέραν της θέσπισης για πρώτη φορά του επιδόματος γέννησης, με το νομοσχέδιο επικαιροποιούνται οι όροι χορήγησης τεσσάρων ακόμη επιδομάτων.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα επιδόματα παιδιού, στέγασης καθώς και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, η χορήγησή τους προϋποθέτει την απόδειξη της επαρκούς φοίτησης του παιδιού στο σχολείο. Και τα τρία επιδόματα συνιστούν επιδοματικά εργαλεία που στοχεύουν στην ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ανήλικων μελών των ωφελούμενων νοικοκυριών. Αυτή η δημόσια πολιτική μπορεί και πρέπει να συναρτάται με την κύρια δέσμευση μίας οργανωμένης πολιτείας να διασφαλίζει ότι κάθε παιδί έχει πρόσβαση σε κατάλληλη εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι το πιο σημαντικό εφόδιο για κάθε πολίτη, βασική προϋπόθεση για κοινωνική κινητικότητα και άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Αποτελεί, συνεπώς, αυτονόητη πρόνοια του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων το να διασφαλίσει ότι όσοι είναι δικαιούχοι αυτής της επιδοματικής ενίσχυσης εκπληρώνουν τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις της γονικής μέριμνας και παρέχουν στα τέκνα τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους και να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον. Η σύνδεση αυτή άλλωστε επιδοκιμάστηκε από πολλούς φορείς που συμμετείχαν στη συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή και επιδοκιμάστηκε και από τη βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα δικαιώματα του παιδιού.
Για το σύνολο των τριών επιδομάτων, η απαιτούμενη διάρκεια διαμονής, ως προϋπόθεση χορήγησης του επιδόματος, ορίζεται στα δώδεκα χρόνια, για τους πολίτες τρίτων κρατών που δεν προέρχονται από χώρα της Ε.Ε. και δεν υπάγονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας (π.χ. πρόσφυγες, δικαιούχοι επικουρικής προστασίας, όσοι έχουν λάβει άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους), κατ’ αναλογία με το επίδομα γέννησης. Τονίζω ότι η προϋπόθεση της δωδεκαετούς διαμονής θα αφορά τις εφεξής εξεταζόμενης αιτήσεις και όχι τους ήδη υπαχθέντες δικαιούχους για να μη διαταραχθεί ο οικονομικός προγραμματισμός χιλιάδων οικογενειών και λόγω της ανάγκης σεβασμού της αρχής της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικούμενου.
Επιπλέον, με το νομοσχέδιο προβλέπεται ότι στο εξής η καταβολή των επιδομάτων από τον ΟΠΕΚΑ θα πραγματοποιείται, την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα. Και αυτό κυρίως για να διευκολύνεται ο οικονομικός προγραμματισμός των δικαιούχων αλλά και για να πάψει να αποτελεί η ημερομηνία καταβολής των επιδομάτων αντικείμενο μικροπολιτικής επικοινωνιακής εκμετάλλευσης.
Τέλος, ως προς το επίδομα ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, με το νομοσχέδιο θεσπίζεται το αφορολόγητο και ακατάσχετο της ενίσχυσης. Έτσι, λαμβάνονται υπόψη τα πρόσθετα έξοδα διαβίωσης που βαρύνουν τις οικογένειες οι οποίες βιώνουν τις δυσμενείς συνθήκες των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Το παρόν νομοσχέδιο, είμαι βέβαιη ότι εκλαμβάνεται από όλες τις πτέρυγες της Βουλής ως ένα αναγκαίο βήμα στην κατεύθυνση της σε βάθος χρόνου αποσόβησης του εθνικού κινδύνου της πληθυσμιακής απίσχνασης αλλά και της άμεσης βελτίωσης των όρων άσκησης της προνοιακής πολιτικής.
Προφανώς και η προσπάθεια για τη διασφάλιση της σε βάθος χρόνου δημογραφικής ισορροπίας της χώρας θα είναι συνεχής. Η Κυβέρνηση αναμένει και μετά την ολοκλήρωση της σημερινής διαδικασίας τις προτάσεις των κομμάτων στην κατεύθυνση επίτευξης αυτού του στόχου, που μας υπερβαίνει χρονικά αλλά που οφείλουμε να υπηρετήσουμε με συνέπεια και αισιοδοξία. Ας σηματοδοτήσει η ψήφιση του νομοσχεδίου το πέρασμα από τα λόγια στη δράση από πλευράς πολιτικού συστήματος για την αντιμετώπιση της μείζονος αυτής πρόκλησης, υπαρξιακού χαρακτήρα για τη χώρα.
Σας ευχαριστώ.