Τον άμεσο περιορισμό των μεταγγίσεων στις απολύτως απαραίτητες περιπτώσεις συστήνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες. Αιτία είναι η μείωση της προσφοράς αίματος λόγω των κρουσμάτων της εποχικής γρίπης, αλλά και οι οδηγίες του ΕΟΔΥ και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας για επαγρύπνηση σχετικά με τη λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό. Σκοπός είναι η διασφάλιση αποθεμάτων για τα επείγοντα περιστατικά και τους πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς. Ωστόσο, και αυτή τη δύσκολη περίοδο δεν παύει η ανάγκη για εγχειρήσεις. Ευτυχώς, η επιστήμη έχει αναπτύξει μεθόδους που επιτρέπουν τη διεξαγωγή χειρουργικών επεμβάσεων με μέτρα διατήρησης του αίματος, χωρίς ανάγκη μεταγγίσεων. Μάλιστα, έχει καταδειχθεί ότι όσοι υποβάλλονται σε αναίμακτη χειρουργική, όπως ονομάζεται, έχουν αποτελέσματα συγκρίσιμα ή καλύτερα εκείνων που λαμβάνουν μεταγγίσεις.
Εκτός από την καλή έκβαση, οι έρευνες έχουν αποδείξει και την οικονομική υπεροχή τους, καθώς το κόστος τους είναι ισοδύναμο ή ακόμα και χαμηλότερο από εκείνο των επεμβάσεων στις οποίες η χορήγηση αλλογενούς αίματος αποτελεί επιλογή.
«Η αναίμακτη χειρουργική επέμβαση οφείλει την ανάπτυξή της στην ανάγκη αντιμετώπισης ασθενών που αρνούνται τις μεταγγίσεις αίματος λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, και την εξέλιξή της στην ανάγκη εξεύρεσης τρόπων αποφυγής των μολύνσεων, όπως το AIDS. Αν και η μετάγγιση αλλογενούς αίματος, δηλαδή αίματος από δότη, εξακολουθεί να αποτελεί αναπόσπαστη πρακτική σε μεγάλο αριθμό νοσηλευόμενων ασθενών, η καλύτερη κατανόηση των κινδύνων μαζί με έναν αυξανόμενο πληθυσμό ασθενών που επιθυμούν να την αποφύγουν οδήγησαν στην εμφάνιση νέων θεραπευτικών πρακτικών.
Έτσι, δημιουργήθηκε η ανάγκη ανάπτυξης τμημάτων στα νοσοκομεία με αποκλειστικό αντικείμενο την αναίμακτη ιατρική και χειρουργική, τα οποία απαρτίζονται από απολύτως ειδικευμένο προσωπικό. Τα τελευταία δε χρόνια ο αριθμός των ασθενών που την προτιμούν αυξάνεται εκθετικά. Σ’ αυτό έχει συμβάλει και η έρευνα που δείχνει ότι οι ασθενείς που αρνούνται τις μεταγγίσεις τα πάνε γενικά πολύ καλά μετεγχειρητικά», σημειώνει ο ορθοπαιδικός χειρουργός Δρ. Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος, Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής και Διευθυντής του Τμήματος Αναίμακτης Ορθοπαιδικής Χειρουργικής του Ιατρικού Ομίλου Αθηνών, Κλινική Περιστερίου.
Πρόκειται για μια πολυτροπική, πολυεπιστημονική προσέγγιση για την ασφαλή και αποτελεσματική φροντίδα των ασθενών, χωρίς τη χρήση αλλογενών προϊόντων αίματος. Στηρίζεται σε φαρμακολογικά και τεχνολογικά μέσα, καθώς και σε εξελιγμένες τεχνικές για την παροχή της καλύτερης δυνατής φροντίδας σε όσους προτιμούν ή αρνούνται τη λήψη αίματος από δότη. Οι εναλλακτικές της μετάγγισης αίματος επιλογές είναι πιο αποτελεσματικές όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό και ως μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης του αίματος των ίδιων των ασθενών. Αυτό περιλαμβάνει τα μέτρα και τις στρατηγικές που πρέπει να υιοθετήσει το ιατρικό προσωπικό κατά τη διάρκεια της προεγχειρητικής, ενδοεγχειρητικής και μετεγχειρητικής φάσης της χειρουργικής επέμβασης.
Οι δύο πρωταρχικοί στόχοι της αναίμακτης χειρουργικής είναι αφενός η διάγνωση και η θεραπεία μιας υπάρχουσας αναιμίας και αφετέρου η ελαχιστοποίηση της απώλειας αίματος κατά τη διάρκεια της εγχείρισης. Το ποσοστό άλλωστε των αναιμικών ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι υψηλό, κυμαινόμενο από 5% έως 75%, ανάλογα με την πληθυσμιακή ομάδα και την υποκείμενη παθολογία, όπως φαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία.
«Η διάγνωση της προεγχειρητικής αναιμίας είναι σημαντική για όλους τους ασθενείς, επειδή σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα, θνησιμότητα και διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο. Γι’ αυτό, όταν υπάρχει χρόνος προγραμματισμού της επέμβασης πρέπει να προηγείται της επέμβασης, προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής χρόνος για τη θεραπεία της. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να χειρουργηθούν ασθενείς που έχουν υποστεί τραυματισμό και χρήζουν άμεσης επέμβασης», επισημαίνει ο Δρ. Τριανταφυλλόπουλος και συμπληρώνει: «Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθεί προεγχειρητικά συνθετική ερυθροποιητίνη, ένα φάρμακο το οποίο διεγείρει το μυελό των οστών του ασθενούς ώστε να παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια με ταχύ ρυθμό προκειμένου να αποφευχθεί η μετάγγιση».
Η επίτευξη του δεύτερου στόχου σχετίζεται με τον προεγχειρητικό εντοπισμό των ομάδων με υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας. Για παράδειγμα μεγάλες πιθανότητες διατρέχουν ασθενείς με ορισμένες νόσους, εκείνοι που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα ή συμπληρώματα, καθώς και οι ηλικιωμένοι που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή. Σε αυτές οι κατηγορίες ασθενών καθορίζεται προεγχειρητικά εάν και πότε πρέπει θα σταματήσει η αγωγή ή αν θα υποκατασταθεί με άλλα φάρμακα. Η ενδεχόμενη διεγχειρητική αιμορραγία, μπορεί να αντιμετωπιστεί φαρμακευτικά, αλλά και με εργαλεία καταστολής της (π.χ. ηλεκτροκαυτηρίαση).
Σύμφωνα με τον Δρ. Τριανταφυλλόπουλο, «τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί και άλλοι τρόποι αποφυγής της μετάγγισης. Μεταξύ αυτών είναι και η προεγχειρητική υπερβαρική θεραπεία οξυγόνου. Μέσω αυτής, ενισχύεται η αντιμικροβιακή δραστηριότητα, η λειτουργία των λευκοκυττάρων ενάντια στις λοιμώξεις και προκαλείται αγγειοσύσπαση που επισπεύδει την επούλωση του τραύματος»,
Η αναίμακτη χειρουργική μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση του κόστους μιας επέμβασης, δεδομένου ότι ετησίως στην Ευρώπη δαπανώνται εκατομμύρια ευρώ για τις μεταγγίσεις αίματος.
«Παρότι η μετάγγιση αίματος είναι μια ασφαλής διαδικασία στις μέρες μας, κάθε χρόνο αυξάνονται οι μελέτες που καταδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης του αίματος και της αποφυγής των μεταγγίσεων. Δεδομένης της παρούσας μείωσης του διαθέσιμου αίματος προς μετάγγιση λόγω της εποχικής γρίπης και του κορωνοϊού εξαιτίας του φόβου των δοτών για πιθανή έκθεση στους ιούς αυτούς, η αναίμακτη χειρουργική αποτελεί την ιδανική λύση. Εξάλλου, τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όσο και οι κυβερνήσεις πολλών χωρών στηρίζουν τις προσπάθειες διαχείρισης του αίματος των ασθενών. Σε περιόδους όπως αυτή που αντιμετωπίζουμε, πρέπει να επιστρατευτούν όλα τα μέσα για να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές. Αντί να στερήσουμε, λοιπόν, από τους ανθρώπους τις αναγκαίες χειρουργικές επεμβάσεις εξαιτίας της έλλειψης αίματος, μπορούμε να εφαρμόσουμε ορισμένες στρατηγικές διαχείρισής του. Ευτυχώς, εμείς στο Τμήμα Αναίμακτης Χειρουργικής της Κλινικής μας, έχουμε ήδη τη γνώση αυτή. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε έκτακτο ορθοπαιδικό περιστατικό και είμαστε σίγουροι ότι οι ασθενείς μας θα έχουν ταχύτατη ανάρρωση. Κι αυτό γιατί μεταξύ των πλεονεκτημάτων της αναίμακτης χειρουργικής περιλαμβάνεται η μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών και λοιμώξεων αλλά και η εξάλειψη των αλλεργικών αντιδράσεων», καταλήγει ο Δρ. Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος.