Ιωάννης Αθ. Σαρακιώτης
Δικηγόρος – Βουλευτής Φθιώτιδας ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – Προοδευτική Συμμαχία
Αναπληρωτής Τομεάρχης για την Έρευνα & Τεχνολογία
«Οι ΗΠΑ κοιτούν προς ανατολάς και η Κυβέρνηση της Ν.Δ. κοιτά αποσβολωμένη»
Από την πρώτη στιγμή ανάληψης της διακυβέρνησης της χώρας, η Νέα Δημοκρατία επιδεικνύει μια δυσκολία κατανόησης των προκλήσεων και των πραγματικών διακυβευμάτων στο διεθνή περίγυρο. Η Κυβέρνηση της Ν.Δ. διατηρεί μια παθητική στάση, η οποία βρίσκεται σε συνέχεια της μεταπολιτευτικής εξωτερικής πολιτικής του «δεδομένου και προβλέψιμου συμμάχου». Ωστόσο, η αδράνεια δε βοήθησε ποτέ κανένα κράτος, ιδιαιτέρως σε περιόδους μετάβασης του διεθνούς συστήματος, κατά τις οποίες ελάχιστο ζητούμενο είναι η υλοποίηση πολυδιάστατης διπλωματίας δίχως αγκυλώσεις και προκαταλήψεις.
Ενόσω οι ΗΠΑ μετακινούν το ενδιαφέρον και τις δυνάμεις τους προς την Κίτρινη Θάλασσα, τη Χερσόνησο της Ινδοκίνας, την Κορεατική Χερσόνησο και ευρύτερα τον Ειρηνικό, η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να ασκεί την ίδια εξωτερική πολιτική, σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Το διαπιστώσαμε αυτό στην πρόσφατη περίπτωση των συγκρούσεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου η εγκατάλειψη της Αρμενίας από την Ρωσία δε σήμανε αυτονόητα την κινητοποίηση των δυτικών δυνάμεων υπέρ του Ερεβάν. Οι ΗΠΑ έχουν πλέον επικεντρωθεί στη διαχείριση της κινεζικής ανόδου και έχουν στείλει μήνυμα στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, το οποίο κατ’ ουσία αναφέρει: «Βρείτε τα μόνοι σας»!
Στην εν λόγω κρίσιμη καμπή, η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με τον ίδιο ψυχροπολεμικό βηματισμό, αλλά οφείλει να αναγνώσει το διεθνές σύστημα υπό τους νέους όρους, οι οποίοι τίθενται. Ποιοι έχουν συμφέρον να μην αυξήσει την ισχύ και την επιρροή της η Τουρκία; Ποιοι έχουν τη βούληση να εμπλακούν ει δυνατόν πιο ενεργά στην προσπάθεια αντιμετώπισης του νεοοθωμανικού κινδύνου; Ποιο πρέπει να είναι το ελληνικό στρατηγικό σχέδιο αποτροπής και υπό ποιους όρους δύναται αυτό να δομηθεί και να συγκλίνει με σημαντικές Μεγάλες Δυνάμεις;
Στα ως άνω ερωτήματα οφείλει να απαντήσει η Ελλάδα και προφανώς η σημερινή Κυβέρνηση της Ν.Δ., πριν σπεύσει να διακηρύξει προς όλες τις κατευθύνσεις ότι είναι «ταγμένη», «προβλέψιμη» και «δεδομένη». Η χώρα μας οφείλει να είναι προσηλωμένη μόνο στα συμφέροντά της και στην υπεράσπισή τους διαμέσου των διατάξεων του διεθνούς δικαίου. Ουδεμία άλλη αγκύλωση επιτρέπεται ή για να θυμηθούμε το Λόρδο Πάλμερστον: «Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα». Και «σταθερό συμφέρον» της Ελλάδας είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας και η διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας.
Είναι προφανές ότι μια Μεγάλη Δύναμη, όπως οι ΗΠΑ, δε μεταλλάσσει την πολιτική της με βάση τις εναλλαγές στην εξουσία. Δίχως αμφιβολία, η στρατηγική του απερχόμενου Προέδρου Τραμπ δημιούργησε ρήγματα στο δυτικό σύστημα ασφαλείας. Όμως, η αποθέωση του νέου Προέδρου Μπάϊντεν και οι υπερβολικές προσδοκίες είναι μάλλον ακατανόητες, καθότι η δυναμική των νέων ρόλων και των νέων προτεραιοτήτων στο διεθνές περιβάλλον είναι μάλλον δεδομένη και δε φαίνεται να μεταστρέφεται εύκολα.
Αυτή η νέα δυναμική έχει καλλιεργήσει ένα συγκεκριμένο πλέγμα πολλαπλών ευκαιριών για «επιτήδειους», όπως η Τουρκία, τους οποίους οι ΗΠΑ δεν έχουν διάθεση να πιέσουν εκτός αν πρόκειται για τα – υπό στενή έννοια – δικά τους συμφέροντα, όπως συνέβη στην περίπτωση του Πάστορα Μπράνσον το 2018 και στο «νομισματικό πόλεμο», που ακολούθησε εις βάρος της Άγκυρας. Τέτοιου είδους χαρακτηριστικά παραδείγματα αποδεικνύουν ότι τα εργαλεία πίεσης στην Τουρκία υπάρχουν, αλλά οι ΗΠΑ δεν έχουν τη βούληση να τα χρησιμοποιήσουν. Είναι ενδεικτικό ότι, κατά τη διάρκεια της εν λόγω κρίσης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, το τουρκικό ΑΕΠ από τα 950 δις δολάρια το 2013 έφθασε τα 770 δις το 2018, χάνοντας σχεδόν «μια Ελλάδα».
Η σχετική αμερικανική βούληση δεν υπάρχει, γιατί η Ουάσιγκτον «δεν έχει τίποτα να χάσει». Δυστυχώς, η Ελλάδα απεμπολεί σταδιακά το κεκτημένο της Κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με την ενίσχυση των περιφερειακών συμφωνιών, τη δημιουργία συμμαχιών και την ελαχιστοποίηση των αντιπάλων, την προώθηση της πολυμερούς συνεργασίας και τους εμβληματικούς θεσμούς εδραίωσης της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεννόησης, όπως το Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών. Αντ’ αυτών, η Κυβέρνηση της Ν.Δ. προτιμά να δηλώνει «έτοιμη για διάλογο άνευ προϋποθέσεων στο Αιγαίο», να εγκαταλείπει την Κυπριακή Δημοκρατία ως ξένο σώμα στις τουρκικές ορέξεις και να συναλλάσσεται με τις Μεγάλες Δυνάμεις ως «επαίτης φτωχός συγγενής». Δεν μπορεί να είναι αυτό το μέλλον της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, δεν είναι αυτή η Ελλάδα που αξίζει στους πολίτες της.