Η δολοφονία των 300 κλεφταρματωλών στο Νταουκλή (Ξυνιάδα) το 1832.
Ο Θεσμός των Κλεφταρματολών ιδρύθηκε από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες και κράτησε σχεδόν πέντε αιώνες μέχρι τον Κριμαϊκό πόλεμο (1856-1858). «Το ορεσίβιον τούτο σύστημα των αρματολών, κατασταθέν υπό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ελογίζετο κατ’ εκείνους τους καιρούς το αξιολογότερο σώμα, όπερ αποκλειστικώς υποχρεούτο εις καταδίωξιν της ληστείας και εφύλατταν τας εις διάφορα μέρη, στενωπούς και ορεινά περάσματα» και ο βαθμός του «Αρματωλουκαπετάνιου» ήταν ισόβιος και διαδοχικός. Οι Τούρκοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι το σώμα των Αρματολών ως κατάλοιπο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και έκαναν προσπάθειες να εξοντώσουν τους καπετάνιους και να διαλύσουν το σώμα ώστε να απαλλαγούν οριστικά απ’ αυτούς.
Ένας απ’ τους σκληρότερους διώκτες τους ήταν ο πανούργος και αιμοβόρος Αλή Πασάς των Ιωαννίνων. Οι κλεφταρματολοί μην μπορώντας να υποφέρουν τον απηνή διωγμό του Αλή Πασά αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις απάτητες κορφές των βουνών της πατρίδας μας ή κάποιοι εξ αυτών να προσκυνήσουν τον τύραννο και να γίνουν τσοχανταραίοι του (Τσοχανταραίος: μέλος επίλεκτου σώματος της Οθωμανικής χωροφυλακής, ίσως και σωματοφύλακας του τοπικού άρχοντα). Το 1829 μερικοί κλεφταρματολοί παρασυρμένοι από τον Σελίμ πασά κατέβηκαν στα Τρίκαλα όπου βρήκαν οικτρό θάνατο.
Οι Βλαχαβαίοι, οι Κοντογιαναίοι, οι Μπουκουβαλαίοι, ο Στέλιος Στουρνάρης, αρματολός του Κλινοβού Ασπροποτάμου κι ο Δήμος Λαζόπουλος, οπλαρχηγός του Ολύμπου, έπεσαν στην πλεκτάνη του Σελίμ πασά και δολοφονήθηκαν. Οι αγωνιστές Κλεφταρματωλοί μαχόμενοι ήδη από τον 15ο αιώνα για την ανεξαρτησία της σκλαβωμένης στους Οθωμανούς πατρίδας, δεν παραδίδονταν αμαχητί στις επιδιώξεις των Τούρκων και του Ρεζίτ πασά Κιουταχή που ήθελε να εξοντώσει όλους τους οπλαρχηγούς και τους καπεταναίους αγωνιστές. Όμως αρκετοί απ’ αυτούς με την υπόσχεση ότι θα διαπιστευτούν νόμιμα τα Αρματολίκια τους, πήγαν στα Τρίκαλα όπου κάποιοι δολοφονήθηκαν οικτρά το Δεκέμβριο του 1830, καταφέρνοντας ωστόσο οι περισσότεροι να διαφύγουν.
Το 1832 ο Σουλτάνος Μαχμούτ δίνει εντολή στο Ρεζίτ Πασά Κιουταχή να εξοντώσει με οποιοδήποτε τρόπο τους κλεφταρματωλούς που ξαναγύρισαν στα αρματολίκια τους και να ξεκαθαρίσει τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία απ’ αυτούς. Τον ίδιο μήνα κλήθηκαν οι κλεφταρματωλοί στη Λάρισα με το πρόσχημα ότι θα τους ανακοινωθούν διάφορες Σουλτανικές διαταγές για τα αρματολίκια τους, όμως οι καπεταναίοι γνωρίζοντας το παιχνίδι του Ρεζίτ πασά δεν παρουσιάστηκαν οι ίδιοι αλλά έστειλαν 8 έως 10 αντιπροσώπους ο καθένας τους.
Οι τριακόσιοι τον αριθμό απεσταλμένοι κλεφταρματωλοί συγκεντρώθηκαν στη Λάρισα και κατόπιν, στις 12 Δεκεμβρίου 1832, οδηγήθηκαν στην λίμνη Ξυνιάδα κοντά στο χωριό Νταουκλή (σημ. Ξυνιάδα), συνοδεία τούρκικου ιππικού υπό Τούρκο ίππαρχο. Ο Τούρκος Ίππαρχος για να τους αφοπλίσει τους ζήτησε να πυροβολήσουν στον αέρα για να γιορτάσουν δήθεν τη γέννηση του διαδόχου του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Όταν όμως τέλειωσαν οι πυροβολισμοί, με τα καρυοφύλλια άδεια οι τριακόσιοι Κλεφταρματωλοί, καθώς ήταν περικυκλωμένοι από το τούρκικο ιππικό, σφαγιάστηκαν άνανδρα και ανηλεώς από τους Τούρκους, επί τρεις ολόκληρες ώρες. Από τους τρακόσους κεφταρματωλούς μόνο δύο κατάφεραν να σωθούν από το φοβερό μακελειό και την απίστευτη αγριότητα των Τούρκων.
Οι απώλειες των Τούρκων ήταν οκτώ ιππείς νεκροί και αρκετοί τραυματίες. Την ίδια ημέρα άρχισε σφοδρή επίθεση των Τούρκων κατά των Καπεταναίων που περιόδευαν στην ευρύτερη περιοχή, παρότι όμως η δύναμή τους ήταν τριπλάσια, δεν κατάφεραν παρά μόνο υλικές ζημιές και να αναγκάσουν τους Οπλαρχηγούς να διαφύγουν με τις οικογένειές τους προς την ελεύθερη Ελλάδα. Οι ίδιοι επανήλθαν όμως σύντομα οπλισμένοι και αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα.
Ο Ιμίν πασάς, γιος του Κιουταχή πασά, διαδέχτηκε τον πατέρα του μετά το θάνατό του το 1834 και έγινε πασάς της Θεσσαλίας. Η απάτη και ο δόλος χαρακτηρίζουν όλες τις ενέργειές του. Το 1836 προσπάθησε να εξοντώσει και ο ίδιος με δόλο όλους τους Κλεφταρματολούς της Θεσσαλίας, αλλά δεν τα κατάφερε. Επιχείρησε να συγκεντρώσει τους Καπεταναίους με το Νουριδίναγα όμως εκείνοι αντέδρασαν σθεναρά: «Νουριδίναγα! Έχομεν πάμπολλα, διαφόρους εποχάς, φρικώδη απιστίας παραδείγματα: Το δέ πρόσφατον το τρομερόν το απάνθρωπον εκείνο Μακελλείον του πατρός του (Κιουταχή) ότε δι’ απάτης εθυσίασεν υπέρ τους τριακόσιους εξ ημών πλησίον του χωρίου Δαουκλή και άλλους υπέρ τους εκατόν εις τα Τρίκκαλα μετά του Καπετάνου Στέριου Στερνάρη, των οποίων τα γυμνά κόκαλα και συντετριμμένα κρανία ευρίσκονται εισέτι ένθεν κακείσε διεσκορπισμένα και καταπατούμενα αφού πρώτον οι κύνες και τα αγρίμια εκορέσθησαν από τας σάρκας των, πώς δυνάμεθα να το λησμονήσωμεν;», («Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας», Χριστόφορου Περραιβού, 1857).
Στον τόπο του μαρτυρίου των 300 πεσόντων αγωνιστών του Νταουκλίου ο Δήμος Ξυνιάδος, επί δημαρχίας Γεωργίου Θ. Τσιαγκλάνη, ανήγειρε το 2002 προς τιμήν τους μνημείο πεσόντων ένα περίπου χιλιόμετρο έξω από την Ξυνιάδα. Στο μνημείο υπάρχει χαραγμένο το ποίημα του Γ. Καλοδήμου, «Ο χαλασμός των 300 κλεφταρματωλών από τους Τούρκους το 1832»:
Φίλε διαβάτη που περνάς από αυτόν εδώ τον τόπο,
Σταμάτα και προσκύνησε αξίζει πια τον κόπο.
Εδώ έπεσαν Σταυραετοί, Κλέφτες, Καπεταναίοι,
Από των τούρκων την απιστιά κι ας ήτανε Γενναίοι!
Δημήτρης Β. Καρέλης
Συγγραφέας -Αρθρογράφος - Πολιτισμολόγος,
Πτυχιούχος του τμήματος Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό
της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ.
karelisdimitris@gmail.com
