Ως επιτυχία θεωρεί η Αθήνα τη νέα Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, η οποία οριοθετεί τις αμερικανικές βάσεις εν Ελλάδι, αφήνει “παράθυρο” για αμερικανική παρουσία και σε άλλα νησιά του Αιγαίου πέραν της Κρήτης και συνοδεύεται από επιστολή Μπλίνκεν με αναφορά στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας και με έμμεση νύξη για το casus belli της Τουρκίας.
Και δεν ήταν τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε με δήλωση του να χαιρετίσει τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας την αμερικανική δέσμευση για την από κοινού αντιμετώπιση απειλών ή προκλήσεων κατά της χώρας μας.
Το τροποποιητικό πρωτόκολλο ορίζει τέσσερις νέες περιοχές για τις βάσεις των ΗΠΑ: Πρόκειται για το στρατόπεδο Γεωργούλα στον Βόλο, το πεδίο βολής του Λιτόχωρου, το στρατόπεδο Γιαννούλη στην Αλεξανδρούπολη κι ένα ακόμα κομμάτι στη ναυτική βάση της Σούδας. Σημειωτέον δε ότι η συμφωνία επιτρέπει τη χρήση των εγκαταστάσεων αυτών και από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις
Η ελληνική πλευρά αξιολογεί ως ιδιαίτερα σημαντική τη νέα βάση της Αλεξανδρούπολης, καθώς θεωρεί ότι θα εμποδίσει την Τουρκία να επιχειρήσει ξανά να χρησιμοποιήσει πρόσφυγες και μετανάστες ως μοχλό πίεσης, όπως έκανε στις αρχές του 2020, αλλά και γενικότερα ότι η αμερικανική παρουσία στην περιοχή διασφαλίζει τα χερσαία σύνορα της χώρας μας.
Η Αθήνα συνδέει δε την ενισχυμένη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Κρήτη με το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο. Η Σούδα όμως βέβαια προφανώς υπήρχε και όταν ο Ερντογάν υπέγραφε με το Σάρρατζ. Αλλά το σκεπτικό είναι ότι κανείς δεν θα τολμούσε να επιτεθεί σε μία περιοχή όπου υπάρχει αμερικανική βάση, για προφανείς λόγους.
Στο Μαξίμου θεωρούν εξάλλου ότι οι τουρκικές αντιδράσεις επιβεβαιώνουν τη σημασία της νέας συμφωνίας Ελλάδας- ΗΠΑ. Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν μάλιστα ότι σε αντίθεση με το παρελθόν, αυτή τη φορά οι ΗΠΑ δεν επιχείρησαν να κάνουν ένα αντίστοιχο άνοιγμα προς την Τουρκία και δεν έβαλαν την Ελλάδα και την Τουρκία στο ίδιο καλάθι.
Η επιστολή Μπλίνκεν και το casus belli
Η ελληνική διπλωματία αποδίδει εξίσου μεγάλη, αν όχι ακόμη μεγαλύτερη, σημασία στην επιστολή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν προς τον Έλληνα ομόλογο του Νίκο Δένδια. Η αναφορά στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας θεωρείται ότι καλύπτει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, γεγονός με ιδιαίτερη σημασία καθώς η Τουρκία απειλεί να βγάλει ξανά για έρευνες το Oruc Reis σε περιοχές ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων.
Αλλά και η αναφορά Μπλίνκεν πως η απειλή χρήσης βίας είναι μη αποδεκτή πρακτική, ερμηνεύεται από την ελληνική πλευρά ως μια έμμεση καταδίκη του casus belli της Τουρκίας. Και καθώς το casus belli υπάρχει από το 1995, οι προηγούμενες συμφωνίες με ΗΠΑ δεν “κάλυπταν” την τουρκική αυτή απειλή.
Βέβαια το ερώτημα είναι κατά πόσον οι ΗΠΑ όντως θα παρέμβουν υπέρ των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας σε μία επόμενη τουρκική πρόκληση ή απειλή. Το παρελθόν δείχνει ότι η καχυποψία της ελληνικής κοινής γνώμης απέναντι στον αμερικανικό παράγοντα είναι δικαιολογημένη. Θα φανεί λοιπόν στην πράξη ποια η αξία της επιστολής Μπλίνκεν. Όπως επίσης μένει να φανεί εάν ο Ερντογάν θα θελήσει να τραβήξει κι άλλο το σκοινί για να διαπιστώσει εάν οι ΗΠΑ εννοούν τη στήριξη στην Ελλάδα.
Στου Αιγαίου τα νησιά
Η συμφωνία αφήνει ανοιχτό παράθυρο για την αμερικανική παρουσία στο μέλλον και σε άλλα ελληνικά νησιά πέραν της Κρήτης. Για την ακρίβεια περιλαμβάνει ρητή πρόβλεψη για την επέκταση και σε άλλες εγκαταστάσεις. Πρόβλεψη που σύμφωνα με πληροφορίες αναφέρεται σε νησιά του Αιγαίου, αν και η υπόθεση της Σκύρου επί της παρούσης δεν προχώρησε. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές η αμερικανική πλευρά δεν επιθυμούσε στην παρούσα τουλάχιστον συγκυρία να δεσμευτεί άμεσα για άλλες περιοχές.
Και πενταετής και επ αόριστον
Η διάρκεια της νέας συμφωνίας Ελλάδας- ΗΠΑ ήταν το αντικείμενο σκληρών διαπραγματεύσεων. Τελικά και οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Η συμφωνία είναι λοιπόν μεν πενταετής αλλά προβλέπει αυτόματη ανανέωση εφόσον δεν καταγγελθεί. Έτσι η ελληνική πλευρά εστιάζει στην πενταετία και η αμερικανική δηλώνει ότι η συμφωνία ουσιαστικά ισχύει επ’ αόριστον. Υπό μία έννοια η κυβέρνηση της ΝΔ πετάει το μπαλάκι στον ΣΥΡΙΖΑ: Εάν διαφωνεί η αξιωματική αντιπολίτευση με τη συμφωνία, θα κληθεί να δηλώσει ότι θα την καταγγείλει όταν γίνει κυβέρνηση. Το ΚΚΕ πάντως ήδη κατηγορεί την κυβέρνηση της ΝΔ ότι φέρνει επ’ αόριστον στο ελληνικό έδαφος ξένες στρατιωτικές δυνάμεις.