Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τα ψευδώς αρνητικά self-test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Μέχρι τώρα, η συζήτηση έχει επικεντρωθεί στα ψευδώς θετικά self-test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, τι ισχύει όμως για τα τεστ που δεν μας λένε όλη την αλήθεια για την υγεία του εντέρου μας;
Εάν ανήκετε στην ηλικιακή ομάδα 50-69 ετών θα έχετε λάβει SMS σχετικά με τη δωρεάν προμήθεια self-test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και πιθανότατα θα έχετε ήδη κάνει την εξέταση. Εάν το τεστ έχει βγει θετικό, γνωρίζετε ότι είναι καλό να συζητήσετε με γαστρεντερολόγο για περαιτέρω διερεύνηση. Εάν όμως το τεστ έχει βγει αρνητικό, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι είναι όντως αρνητικό και ότι δεν υπάρχουν ίχνη αιμοσφαιρίνης (αίματος δηλαδή) στα κόπρανα;
Γιατί μπορεί να βγει ψευδώς αρνητικό ένα τεστ για καρκίνο του εντέρου;
Πριν φτάσουμε στο γιατί, ας ξεκινήσουμε από την παραδοχή ότι ένα ποσοστό των self-tests μπορεί να δώσει ανακριβές αποτέλεσμα, είτε αρνητικό είτε θετικό. Ωστόσο υπάρχει τρόπος για να μειωθούν σε ένα «ποσοστό ασφαλείας» τα ψευδώς αρνητικά.
Ένας πρώτος τρόπος είναι η ενημέρωσή μας σχετικά με τη σωστή εκτέλεση του τεστ. Για παράδειγμα, χρειάζεται η λήψη δείγματος από 4 διαφορετικά σημεία της κένωσης και αναμονή 5 μέχρι 8 λεπτά προκειμένου να πάρουμε το αποτέλεσμα. Να σημειωθεί ότι ένα θετικό αποτέλεσμα συνήθως δίνεται άμεσα, στο 5λεπτο, προκειμένου όμως να βεβαιωθούμε ότι έχουμε αρνητικό αποτέλεσμα πρέπει να το περιμένουμε μέχρι τα 8 λεπτά. Άρα λοιπόν στα 8 λεπτά ξέρει ο καθένας αν είναι αρνητικό ή θετικό το τεστ. Μετά από αυτό το χρονικό «παράθυρο» το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι αξιόπιστο.
Ένας άλλος λόγος που ένα self-test μπορεί να βγει ψευδώς αρνητικό είναι εάν δεν έχει αρκετά χαμηλό όριο ευαισθησίας ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης, που σημαίνει ότι δεν θα «πιάσει» πολύ μικρές ποσότητες αίματος. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθύνσεις που δίνει η επιστημονική κοινότητα, τα τεστ με cut-off 40 μονάδες θεωρούνται τα πιο ευαίσθητα και αυτά που μπορούν να εντοπίσουν ακόμα και τις μικρότερες αιμορραγίες, άρα να δώσουν ακριβέστερα αποτελέσματα.
Τι είναι το cut-off; Με πολύ απλά λόγια, πρόκειται για μία μέτρηση που αφορά στην ευαισθησία του self-test ως προς την ανίχνευση της αιμοσφαιρίνης. Όσο μικρότερο είναι το cut-off, τόσο πιο ευαίσθητο είναι το τεστ. Ωστόσο, ένα εύρος cut-off 40-50 μονάδες θεωρείται επαρκές, γι’ αυτό και είναι καταχωρημένα στον ΕΟΦ 5 διαφορετικά self-test, τα οποία κινούνται μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Παρόλα αυτά, τόσο ο φαρμακοποιός που προμηθεύεται τα self-test για δωρεάν διάθεση, όσο και εμείς ως παραλήπτες έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε ποιο θα πάρουμε. «Τα self-tests που έχουν καταχωρηθεί στον ΕΟΦ, πληρούν τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί. Εμείς όμως έχουμε θέσει πολύ πιο ψηλά τον πήχη της πρόληψης και της έγκυρης διάγνωσης γι’ αυτό και διαθέσαμε στο πρόγραμμα του υπουργείου το τεστ με το βέλτιστο cut-off σύμφωνα με δημοσιευμένες έρευνες, με δείκτη 40, ώστε τόσο οι φαρμακοποιοί όσο και οι πολίτες που θα το προμηθευτούν δωρεάν να έχουν τη δυνατότητα της επιλογής», σχολιάζει σχετικά η Χριστίνα Πούλου, Πρόεδρος της εταιρείας Dyonmed ΑΕ, Point of Care Testing προϊόντων. «Η εταιρεία μας ασχολείται για περισσότερα από 15 χρόνια με τα προγράμματα πρόληψης και τα αυτοδιαγνωστικά τεστ και είναι η πρώτη που ανέδειξε τον ρόλο του φαρμακείου ως Point of Care Testing. Γι’ αυτό και δεν θα μπορούσαμε να μην επιδείξουμε την ανάλογη ευαισθησία στα προϊόντα που διακινούμε και ειδικότερα στα προϊόντα που φτάνουν δωρεάν στον πολίτη και συμβάλλουν στην πρόληψη για σοβαρά νοσήματα», συμπληρώνει.
Να ανησυχήσω εάν το self-test βγει αρνητικό ότι μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ανακριβές;
Όχι, όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι πρέπει να ανησυχούμε αν το selt-test βγει αρνητικό, εκτός κι αν έχουμε συμπτώματα όπως αλλαγές στις κενώσεις, ορατό αίμα στα κόπρανα, απώλεια βάρους χωρίς προσπάθεια, πτώση του αιματοκρίτη, οπότε είναι σημαντικό να απευθυνθούμε έτσι κι αλλιώς στον γιατρό μας για εξατομικευμένες συμβουλές.
Ωστόσο είναι σημαντικό τόσο εμείς ως πολίτες όσο και οι επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι φαρμακοποιοί, που με την εφαρμογή των προληπτικών εξετάσεων μέσω self-test βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή της πρόληψης, να είμαστε όσο το δυνατόν καλύτερα ενημερωμένοι. Στο συγκεκριμένο πεδίο των αυτοδιαγνωστικών τεστ, η υπεύθυνη και έγκυρη ενημέρωση για την επιλογή και την χρήση τους, είναι τα δύο στοιχεία που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα του προγράμματος και θα επιφέρουν αξιοπιστία και πραγματικό όφελος στην πρόληψη.